Maatschappelijke risico's

Het werkveld van de ILT is divers, zowel wat betreft soort werkzaamheden als onderwerpen. De hoofdtaken van de ILT zijn toezicht, opsporing en vergunningverlening. Deze taken zijn vastgelegd in een groot aantal wetten en regels, nationaal en internationaal. De taken hebben te maken met diverse onderwerpen op het gebied van transport (via weg, spoor, water, lucht, ondergrond en buisleidingen), infrastructuur (drinkwater, hoogwaterveiligheid), milieu (afval, biociden, chemicaliën, bodem) en wonen (woningcorporaties). Het toezicht op de naleving van wetten en regels is het grootste deel van het ILT-werk.

De ILT werkte in 2021 aan 11 toezichtprogramma’s. Deze richten zich op de belangrijkste maatschappelijke risico’s. Voorbeelden van programma’s zijn: Juiste verwerking van afvalstoffen, Schoon schip en Veilig en duurzaam Schiphol. Bij deze programma’s komen wetten en regels op transport en milieu samen. Daarom beschrijft de ILT deze programma’s vanuit de invalshoek van de maatschappelijke relevantie. En niet vanuit de individuele wet- en regelgeving. In dit hoofdstuk leest u op hoofdlijnen over de voortgang van deze programma’s.

Voor een beter toezicht werkt de ILT binnen ieder programma aan het verbeteren van haar informatiepositie. Daarnaast zet de ILT innovatieve en geavanceerde analysetechnieken in. Zo maakt de inspectie gericht keuzes op het gebied van handhaving, vergunningverlening, sturing en beleid. Hiermee ontwikkelt de ILT zich verder als informatiegestuurde organisatie. Ook zoekt de ILT bij de uitvoering van de programma’s de samenwerking met handhavingspartners zoals de politie, Douane, Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), Nederlandse Arbeidsinspectie en omgevingsdiensten.

Maatschappelijk effect is leidend

De ILT kiest met haar programma’s voor een gerichte aanpak van de grootste maatschappelijke risico’s. Met de aanpak van deze risico’s werkt de ILT gericht aan maatschappelijk effect: het beperken van de schade aan veiligheid, vertrouwen en duurzaamheid. Daarbij richt de ILT zich op de belangrijkste oorzaken van deze maatschappelijke schade. Zo is op het gebied van milieu het toezicht vaak versnipperd. Dat brengt risico’s met zich mee voor duurzaamheid en veiligheid. Daarom werkt de ILT aan het versterken van de ketengerichte aanpak en de integrale aanpak met alle toezichthouders.

Bij transportonderwerpen is de maatschappelijke (fysieke) schade op het gebied van veiligheid vaak lager. Er zijn veel wettelijke verplichtingen die arbeidsintensief zijn. De ILT richt haar aandacht daarom vooral op het ontwikkelen van slimmere en efficiëntere manieren van toezicht. Zo versterkt zij het vertrouwen van de samenleving in de veiligheid van het transport.

Voorbeelden van effecten die de ILT in 2021 heeft bereikt:

  • De meeste spoorwegondernemingen hebben verbeteringen doorgevoerd in hun veiligheidsbeheersysteem. Dit is goed voor de veiligheid op het spoor. Dat blijkt uit audits van het programma Veiligheid op het spoor.
  • Inspecteurs van de ILT gaven bij bedrijfsonderzoeken de transporteurs inzicht in wat er verkeerd gaat bij overbelading. Naar aanleiding daarvan voerden de transporteurs verbetermaatregelen door. Dit versterkt het vertrouwen tussen overheid en ondernemer en draagt bij aan de veiligheid op de weg.
  • In het kader van het programma Duurzame producten bereikte de ILT dat schadelijke huismerktoners (voor printers) van de markt zijn gehaald. Dit draagt bij aan zowel veiligheid als duurzaamheid.
  • De ILT sprak voor het programma Juiste verwerking van afvalstoffen producenten en importeurs van gedistilleerde dranken aan om de glasverpakkingen lichter te maken. Voldoen bedrijven niet aan het Besluit beheer verpakkingen 2014? Dan krijgen zij een last onder dwangsom. Zo draagt de ILT bij aan het verminderen van het gebruik van grondstoffen en het beperken van afval.
  • Naar aanleiding van inspecties door de ILT stopte een aantal verkooppunten van split-airco’s met het verkopen ervan. Of de verkopers bieden deze alleen inclusief installatie aan. Hiermee draagt de ILT bij aan het tegengaan van de uitstoot van broeikasgassen.

Succesvol onderzoek Inlichtingen- en Opsporingsdienst leidt tot celstraf dief

Sprekers: Eloy Verhagen (onderzoekcoördinator bij de Inlichtingen- en Opsporingsdienst ILT) en Sacha Leeman (Officier van Justitie bij het Openbaar Ministerie)

ELOY VERHAGEN: Tussen begin 2018 en februari 2021 zijn er oliehoudende producten uit de ondergrondse pijpleiding van Rotterdam-Rijn Pijpleiding Maatschappij gestolen. Een groep van verdachten heeft op diverse locaties de pijpleidingen afgetapt en oliehoudende producten gestolen. Eén locatie weten we van dat het ook daadwerkelijk is gelukt. Op andere twee locaties heeft de illegale aftapping geleid tot behoorlijke milieuschade. Hierdoor moest ook de grond worden gesaneerd. Dit is aan het licht gekomen omdat RRP diverse illegale aansluitingen aantrof. Eén van die aansluitingen is ontdekt tijdens het maaien van de begroeiing ter plaatse. Hierbij is een leiding van het illegale aftappunt losgetrokken. Hierdoor is ongeveer 20.000 tot 40.000 liter nafta de bodem ingelopen. Zo is het milieudelict feitelijk ontdekt. Dit had wel tot gevolg dat vervolgens deze bodem moest worden gesaneerd. En het was een kostenpost van 500.000 euro. Een andere manier waarop die incidenten aan het licht zijn gekomen is door middel van inzet van speurhonden die koolwaterstof kunnen ruiken. RRP checkt ook regelmatig de leidingen zelf. Waarbij ze ook bepaalde punten kunnen ontdekken waar eventueel illegale aftappunten zitten. RRP heeft vervolgens het incident gemeld bij ILT Toezicht buisleidingen. En vervolgens heeft een inspecteur van ILT Toezicht buisleidingen de Inlichtingen- en Opsporingsdienst hierover geïnformeerd.

SACHA LEEMAN: Het is belangrijk dat we dit soort zaken strafrechtelijk vervolgen. Allereerst willen we de dader straffen voor zijn gedrag. Hij heeft heel veel schade aangericht. Zowel milieuschade als financiële schade. Maar daarnaast willen we ook voorkomen dat de dadergroep doorgaat met dit soort activiteiten. In dit onderzoek hebben we verschillende opsporingsmiddelen gebruikt. We hebben getuigen gehoord. We hebben getapt. We hebben observaties gedaan. We hebben bakens geplaatst. Maar het allerbelangrijkste in dit onderzoek was het DNA-onderzoek. De verdachtengroep had wildcamera's opgehangen op de plek waar ze de illegale aftappingen deden. En op die wildcamera's konden we DNA vinden. Dus daarvoor moesten we overleggen met de Litouwse autoriteiten. En uiteindelijk hebben we een DNA-profiel gekregen en dat hebben we gebruikt.

ELOY VERHAGEN: De uitdaging in het onderzoek is feitelijk om de samenwerking te hebben met alle interne en externe partijen. Om uiteindelijk al die inzetten en die middelen bij elkaar te laten komen en dan naar een bepaalde actiedag te werken, waarbij je doorzoekingen hebt en een aanhouding van de verdachten zelf.

VOICE-OVER: Heeft u een vermoeden van een misdrijf op het gebied van milieucriminaliteit? Meld dit dan bij de ILT en bel 088 - 489 00 00. Wilt u zware criminaliteit anoniem melden? Bijvoorbeeld georganiseerde mileucriminaliteit. Neem dan contact op met het Team Criminele Inlichtingen. En bel 070 456 4577.

BEELDTEKST: Meer weten? www.ilent.nl 

Productie: de Inspectie Leefomgeving en Transport. 
Met dank aan: het Openbaar Ministerie en Rotterdam-Rijn Pijpleiding Maatschappij. 
Copyright mei 2022.

De ILT wil in de toekomst nog beter inzicht hebben in de effecten van haar programma’s. Daarom evalueert ze regelmatig de uitkomsten van de programma’s. In 2021 was voor 1 programma (Juiste verwerking van afvalstoffen) een eindevaluatie. Voor 2 programma’s (Slim en veilig goederenvervoer en Schoon schip) was er een tussenevaluatie. Bij de evaluaties keek de ILT zowel naar de externe als de interne factoren. Externe factoren zijn de resultaten van de programma’s. Interne factoren is het inbedden van programmatisch werken binnen de ILT. Op basis van de tussenevaluaties heeft de ILT haar doelstellingen aangescherpt naar de doelgroepen en onderwerpen die de grootste maatschappelijke schade veroorzaken. Op basis van de eindevaluatie wordt gekeken of de maatschappelijke schade op het onderwerp voldoende is afgenomen dan wel een vervolg inzet nodig is.

Daarnaast voert de ILT een methodiek voor effectmeting door. Daarmee werkt de inspectie steeds gerichter aan aandacht voor zogenaamde redeneerlijnen. Door helder te benoemen hoe het werk van de ILT kan bijdragen aan maatschappelijke effecten lukt het ook beter om na te gaan óf het ook werkt zoals de ILT verwacht.

Meerjarig

De programma’s zijn voor het grootste deel meerjarig en omvatten zowel de voorbereidende (analyse)activiteiten als het daadwerkelijk inspecteren en handhaven. In 2021 startten 2 nieuwe programma’s: Vertrouwen en Cybersecurity. 2 programma’s zijn afgerond: Bodem, grond- en oppervlaktewater en Juiste verwerking van afvalstoffen. Deze programma’s gaan in de komende jaren met een andere scope verder. De overige programma’s die in 2019 en 2020 zijn gestart, liepen door in 2021. Ook voerde de ILT een aantal verkenningen uit naar nieuwe programma’s, zoals Chemische producten en Markttoezicht op producten.