Waarom werkt de ILT hieraan?

De onjuiste verwerking van afvalstoffen leidt jaarlijks tot 2 a 2,5 miljard euro aan schade. De risico’s hebben te maken met duurzaamheid, zoals onvoldoende recycling, met als gevolg: verlies van energie en schaarse grondstoffen. Ook de onjuiste verwerking van gevaarlijke afvalstromen vormt een gevaar voor de gezondheid en milieu. Een ander risico is ‘dump’ van afvalstoffen in landen met een minder ontwikkelde verwerkings- en toezichtstructuur.

Wat wil de ILT bereiken?

Met dit programma wil de ILT bijdragen aan het circulair maken van de economie en het terugdringen van de risico’s van afval en afvaltransport. De ILT doet dit langs 3 lijnen:

  1. Circulaire economie: het leveren van een bijdrage aan de overheidsbrede doelstellingen: Nederland Circulair in 2050, 50% minder primaire grondstoffen (metalen, mineralen en fossiel) in 2030.
  2. Gevaarlijke afvalstromen: het voorkomen van risico’s voor mens en milieu vanwege het niet of onjuist verwerken dan wel (diffuus) wegmengen van gevaarlijke afvalstoffen.
  3. Logistiek toezicht in de zeehavens op exportstromen naar niet-OESO landen: het voorkomen van dump van afvalstoffen vanuit Nederland in kwetsbare landen door actief EVOA-toezicht (export van afvalstoffen) in de zeehavens als logistiek exportknooppunt aan de Europese buitengrens.

“Nederland moet zijn afvalprobleem zelf oplossen”

Afval van kunststoffen verwerken

Interview met een manager

Wat is er in 2019 gebeurd?

‘In 2018 heeft China aan de hele wereld een soort importban opgelegd voor kunststofafval. Dat houdt in dat geen enkel land meer kunststofafval naar China mag verschepen als het niet aan zeer strikte eisen voldoet. Dat heeft ook consequenties voor de export en doorvoer door Nederland. Want er gaat veel afval via de Nederlandse havens naar andere landen. Van alle containerbewegingen in Rotterdam is 10% afval. En dan is de vraag: waar gaat de afval nu naar toe?’

Wat doet de ILT?

‘In 2019 hebben we informatie verzameld en geanalyseerd om te achterhalen waar het kunststofafval vanuit Nederland naartoe gaat. Welke landen verwerken het en vooral ook: hoe wordt het verwerkt? Voldoet het aan de regels en aan onze standaard? We willen een zo hoogwaardig mogelijke toepassing. De tijd dat er vooral bermpaaltjes van werden gemaakt, ligt echt wel achter ons. Als afvalverwerkingsbedrijven niet aan de standaard voldoen, spreken we ze daarop aan.’

Waarom is dit belangrijk?

‘We vinden dat het kunststofafval binnen Europa zo hoogwaardig mogelijk moet worden verwerkt en gerecycled. We vinden ook dat Nederland zoveel mogelijk het eigen afvalprobleem moet oplossen.’

En in 2020?

‘Ook in 2020 halen we informatie op en gaan we uitzoeken hoe ons afval in die landen wordt verwerkt. We zoomen verder in en gaan dichter op de huid van bedrijven zitten. Dat klinkt eenvoudiger dan het is. Je wilt de illegale handel ertussenuit halen en meer transparantie krijgen dat materiaal goed wordt gerecycled. Door meer informatiegestuurd te werken, kunnen we de focus leggen op die stromen of landen waar de grootste risico’s op laagwaardige verwerking of weglekken zijn. We willen ook een beeld krijgen of er geen sprake is van verdringing. Stel bijvoorbeeld dat we vanuit Europa zulk hoogwaardig plastic afval aanbieden dat deze landen zelf niet meer het eigen afval inzamelen? Dat zou ongewenste gevolgen kunnen hebben.’

Wat leer jij hiervan?

‘Je krijgt inzicht in het mondiale speelveld. Afvalverwerking is een complexe materie. Je hebt te maken met een fijn samenspel waarbij je doorlopend moet schakelen. Ik leer elke dag.’

Wat is er in 2019 gebeurd?

Circulaire economie

In 2019 werkt de ILT aan projecten over kunststofafval, afgedankte elektrische en elektronische apparatuur, en biomassa. Door gerichte EVOA-audits bij de grote exporteurs van kunststofafval ziet de ILT erop toe dat afval dat niet meer naar China wordt overgebracht, en bovendien niet naar landen gaat die niet over een goede inzamel- en verwerkingsstructuur beschikken. De ILT brengt van de 6 belangrijkste exporteurs de huidige afvoerkanalen in kaart. Daarbij kijkt de ILT ook naar mogelijkheden om risico’s bij verwerking te verminderen.

Plastic

De ILT monitort of afspraken om 90% van de kleine plastic flessen te recyclen en het zwerfafval met 70% terug te dringen worden nagekomen. De minister heeft dit aan de Tweede Kamer toegezegd.

Elektronische apparatuur

Nederland zamelt beduidend minder afval van elektronische apparatuur (‘e-waste’) in dan volgens de Europese wet- en regelgeving zou moeten: 49% in plaats van 65%. Deze ingezamelde elektronica moet hoogwaardig worden gerecycled met scheiding van schadelijke stoffen. Wat doet de ILT om dit doel te bereiken?

  • De ILT voert een tactische analyse uit om een goed beeld te krijgen van de risico’s in de keten van afgedankte elektronische apparatuur. Dit doet de ILT samen met de Landelijke Eenheid van de politie, DCMR, Omgevingsdienst Gelderland en het Landelijk Meldpunt Afvalstoffen.
  • De ILT voert gesprekken over het oprichten van een gezamenlijke taskforce voor de aanpak van afval van elektrische en elektronische apparatuur. Dit doet de ILT met vertegenwoordigers van provincies, IPO-portefeuillehouders (Interprovinciaal Overleg), de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) en omgevingsdiensten.
  • De ILT voert 250 inspecties uit bij metaalrecyclers. Doel: onderzoeken in hoeverre illegaal (zonder certificaat) en afgedankt elektrische apparatuur is verwerkt. Uit deze inspecties blijkt dat het naleefgedrag verbetert.
  • De ILT controleert 10 gecertificeerde recyclers. Bij 6 van de 10 bedrijven moet een hercontrole worden uitgevoerd. Bij geen van de bedrijven zijn echter grote overtredingen aangetroffen. Van 1 bedrijf was het Weeelabex-certificaat verlopen. Dat is inmiddels vernieuwd. Alle bezochte bedrijven konden aantonen dat de verplichte recyclingspercentages zijn gehaald.
  • De ILT brengt de routes van export van gereviseerde elektronische apparatuur in beeld, samen met producentenorganisaties.
  • De ILT inspecteert zo’n 200 partijen voor een EVOA controle na een signaal van een toezichtpartner, veelal in een zeehaven. Daarnaast voert de ILT op eigen initiatief ruim 200 EVOA transportcontroles uit bij de binnengrenzen. Van deze 400 controles had een vijftigtal betrekking op (afgedankte) elektrische apparaten. 15 partijen met afgedankte elektrische apparatuur, die uit één of meer containers bestaan, zijn als illegale overbrenging tegengehouden door de ILT.

Gevaarlijke afvalstoffen

De ILT voert 2 projecten uit op het gebied van gevaarlijke afvalstromen:

  1. Reststromen in brandstof (blenders van stookolie en African blends).
  2. GenX-houdende afvalstromen.

Reststromen  

In vervolg op de rapporten over stookolie en autobrandstoffen voor de West-Afrikaanse markt (2018) maakt de ILT in 2019 nadere afspraken met de Vereniging Onafhankelijke Tankopslagbedrijven (VOTOB) over de naleving van de Europese regels voor chemische stoffen (REACH). De VOTOB heeft voor haar leden een REACH-Guidance en de Richtlijn productacceptatie opgesteld en een opleidingstraject ontwikkeld. Afgesproken wordt dat de bij de VOTOB aangesloten terminals in 2020 de Guidance en de Richtlijn productacceptatie in hun kwaliteitsysteem zullen borgen.
De ILT wijst in 2019 een Nederlandse raffinaderij erop dat REACH verplicht tot het rekening houden met schadelijke effecten van verbrandingsuitstoot en tot het gebruik van bunkerolie zoals beoogd, namelijk als brandstof voor zeeschepen. De raffinaderij zet dit principiële punt Europees op de agenda bij de Europese raffinagebranche CONCAWE.

Chemours

De ILT rondt het vervolgonderzoek naar afvalstromen van Chemours af. Conclusie: het delen van informatie bij (mogelijk) zeer zorgwekkende stoffen is gebrekkig. De Tweede Kamer en de bewindspersonen ontvangen het rapport in september met een beleidsreactie.  
Logistiek toezicht zeehavens  
In 2019 voert de ILT 3 projecten uit over toezicht in de zeehavens op exportstromen naar niet-OESO landen: 

  1. Logistiek toezicht in de zeehavens.
  2. Toezicht op sloopschepen.
  3. Verkenning export End-of-Life vehicles.

Sloopschepen

Op 1 januari 2019 treedt de Verordening Scheepsrecycling in werking. De ILT brengt de verhouding tussen deze verordening en de EVOA in kaart. Voor het toezicht op sloopschepen maakt de ILT een inventarisatie van de stakeholders. Ook onderzoekt zij de verschillende signalen over sloopschepen. 

Biodiesel

In 2019 doet de ILT strafrechtelijk onderzoek naar verschillende bedrijven en personen in Nederland en het Verenigd Koninkrijk die zich bezighouden met de handel en productie van biodiesel. Het vermoeden is dat partijen biodiesel onterecht van duurzaamheidsdocumenten voorzien. Dit levert illegaal vele miljoenen euro’s op. Grote hoeveelheden biodiesel zijn zo op frauduleuze wijze als ‘duurzaam geproduceerd’ op de markt gebracht. Hierdoor worden de doelstellingen voor hergebruik en terugdringen van de uitstoot niet gehaald. De ILT stelt in 2019 een signaalrapportage op over deze criminele handelswijze voor de Tweede Kamer.