Het jaar 2022 stond voor de luchtvaart wereldwijd in het teken van het herstel na de coronacrisis. Mensen konden weer reizen. Dit zorgde op Schiphol voor een toename van het aantal passagiers en vliegtuigbewegingen ten opzichte van 2021. Wat betekent dat voor het veiligheidssysteem en het werken op Schiphol? En welke effecten heeft het op de gezondheid en veiligheid in de buurt van de luchthaven? De belangrijkste ontwikkelingen in gebruiksjaar 2022 worden hieronder samengevat.
Veiligheid vliegverkeer op orde
Veiligheid op Schiphol is niet vanzelfsprekend. Het vraagt voortdurende aandacht van de luchtvaartbedrijven en van de overheid. De ILT stelde dit jaar opnieuw vast dat de veiligheid van het vliegverkeer op Schiphol op voldoende niveau is gebleven, ondanks verstoringen in de vluchtafhandeling door personeelstekorten. Risico’s rond belangrijke zaken als vliegoperaties, onderhoud aan vliegtuigen en luchtverkeersleiding worden goed beheerst. Er zijn in 2022 geen ongevallen in de lucht geweest bij Schiphol. De ILT ziet wel belangrijke aandachtspunten. Deze zijn verderop benoemd.
Verstoringen door personeelstekorten
Schiphol kampte in 2022 met grote personeelstekorten. Daardoor liepen onder meer de wachttijden op, misten passagiers hun vlucht en ontstond er chaos bij de bagageafhandeling. Bij inspecties van de ILT bleek dat de veiligheid van het vliegverkeer niet direct in gevaar is geweest. Dit komt mede doordat op verzoek van de luchthaven Schiphol, luchtvaartmaatschappijen vluchten hebben geannuleerd of naar regionale vliegvelden hebben verplaatst. Wel zorgde de personeelssituatie voor vertragingen en extra belasting voor alle betrokken partijen.
Doorzettingsmacht ISMS onvoldoende
De ILT vindt dat het Integral Safety Management System (ISMS) in theorie een goed fundament biedt voor een adequate, gezamenlijke aanpak van veiligheidsrisico’s. Echter, in de praktijk lijken de samenwerkende luchtvaartbedrijven onvoldoende in staat om veiligheidsmaatregelen tijdig en volgens afspraak te implementeren.
Het beeld van de ILT is dat de besluitvorming van het ISMS hier een rol speelt. De ILT vindt dat de doorzettingsmacht van de gezamenlijke ISMS-luchtvaartbedrijven om veiligheidsmaatregelen daadwerkelijk te implementeren, moet verbeteren. Hoewel veel maatregelen uitgevoerd zijn, is de implementatie van belangrijke maatregelen voor risico’s op de grond uitgesteld. De overwegingen van de individuele luchtvaartbedrijven lijken de doorslag te geven boven het gezamenlijke belang.
Grondafhandeling moet veiliger
Bij de grondafhandeling van vliegtuigen is in 2022 vaak afgeweken van Schipholregels die veiligheid op dit gebied bevorderen. De ILT maakt zich zorgen over de risico’s en roept de luchtvaartbedrijven op om snel verbeteringen door te voeren. De ILT gaat haar toezicht op de grondafhandeling verder aanscherpen en handhavend optreden. Zo nodig zal de ILT de grondafhandeling van een vliegtuig stilleggen totdat een onveilige situatie is verholpen. Veiligheid in de grondafhandeling is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van grondafhandelaren, het luchthavenbedrijf Schiphol en de luchtvaartmaatschappijen. De ILT verwacht dat alle partijen hun verantwoordelijkheid nemen en samenwerken om de situatie te verbeteren.
Luchtruimschendingen hardnekkig en risicovol
Wanneer een vliegtuig of drone zonder toestemming het luchtverkeersgebied van Schiphol binnen vliegt, is er sprake van een luchtruimschending. Het aantal luchtruimschendingen door vliegtuigen stijgt, ondanks inspanningen van verschillende partijen. Vooral het aantal drones dat zonder toestemming in het luchtverkeersgebied van Schiphol vliegt, is verontrustend. Het kan, afhankelijk van de exacte locatie van de schending, tot gevaarlijke situaties leiden. Dit wordt door alle partijen erkend en is ook onderdeel van het Nederlands Actieplan Luchtvaartveiligheid.
Aandacht voor passagiersrechten blijft nodig
De ILT ziet erop toe dat Schiphol de Europese regels voor passagiersrechten naleeft. Deze regels gaan bijvoorbeeld over assistentie aan passagiers met een mobiliteitsbeperking (PRM) en bij annulering van een vlucht of instapweigering. De naleving van PRM-regels is nog niet op orde, blijkt uit inspecties en meldingen aan de ILT. De terugbetalingen bij annulering zijn juist verbeterd ten opzichte van voorgaande jaren.
ILT beboet overtreders slotregels nachtvluchten
In 2022 zijn 500 vluchten zonder geldige reden tijdens de nachtperiode geland. In die gevallen heeft de ILT een waarschuwing gegeven of een boete opgelegd. Om geluidsoverlast te beperken mogen alleen vliegtuigen met een nachtslot tussen 23:00 en 07:00 uur starten of landen. Tenzij sprake is van overmacht, zoals onvoorziene weersomstandigheden. Achteraf wordt dan bekeken of dit inderdaad overmacht was. Sinds 2022 is het voor luchtvaartmaatschappijen veel moeilijker geworden om aanspraak te maken op overmacht. Ook kan de ILT sinds 2021 boetes geven bij overtreding van de slotregels, en heeft dit ook gedaan.
Wettelijke geluidsnormen handhavingspunten niet overschreden
Schiphol voldeed in 2022 aan alle wettelijke normen voor geluid. Het Luchthavenverkeerbesluit Schiphol (LVB) stelt de toegestane hoeveelheid geluid vast voor 35 handhavingspunten rond Schiphol. Ook de norm voor maximale totale hoeveelheid geluid is wettelijk vastgelegd. Het doel hiervan is geluidsoverlast te beperken. In 2022 bleef bij alle handhavingspunten het geluid binnen de wettelijke grenswaarden. Ook de grenswaarden voor de totale hoeveelheid geluid werden niet overschreden.
Meer geluidshinder door toename vliegtuigbewegingen
Het aantal mensen dat ernstige geluidshinder ervaart rond Schiphol nam toe in 2022. Dit blijkt uit berekeningen van Schiphol. Een belangrijke reden is dat er vorig jaar meer vliegtuigbewegingen waren dan in 2021. Dit jaar maakten ook meer omwonenden melding van geluidoverlast bij Bewoners Aanspreekpunt Schiphol (BAS). Ook hebben omwonenden meer meldingen gedaan bij Vliegherrie.nl.
