ILT-inspecteurs komen dagelijks risico’s tegen die maatschappelijke schade kunnen veroorzaken. Als er opvallende trends zijn, kan de ILT een signaalrapportage opstellen. Daarmee waarschuwt de ILT voor zaken die mis dreigen te gaan, maar waar niet altijd wetten of regels voor zijn. Dankzij deze rapportages kunnen politiek en beleid beter afwegen of voor bepaalde kwesties nieuwe of andere wet- of regelgeving nodig is.
De ILT biedt de signaalrapporten aan de bewindspersonen van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) aan. De rapporten met reactie worden aan de Tweede Kamer aangeboden, zodat zij hier aandacht aan schenken. In 2021 publiceerde de ILT 4 signaalrapportages die in dit hoofdstuk centraal staan.

CE-markering consumentenvuurwerk functioneert niet

Het systeem van CE-markering voor consumentenvuurwerk functioneert in de praktijk niet. Deze markering staat voor de veiligheid en kwaliteit van het product. En moet het logische gevolg zijn van een correct doorlopen conformiteitsbeoordelingsprocedure. Dat is niet het geval, zo bleek uit onderzoek van de ILT. Hierdoor loopt de consument onnodige risico’s bij het afsteken van consumentenvuurwerk met CE-markering. De ILT informeerde de staatssecretaris van het ministerie van IenW hierover via een toezichtsignaal.

Aanleiding voor het onderzoek van de ILT waren de hoge afkeurpercentages van vuurwerk met CE-markering dat wordt aangeboden op de Nederlandse markt. Bij haar jaarlijkse productveiligheidsonderzoek signaleert de inspectie steeds weer dat gemiddeld 75% van het geteste vuurwerk op de Nederlandse markt niet aan de eisen voldoet. Ongeveer een kwart hiervan wordt jaarlijks door de ILT van de markt gehaald vanwege een hoog risico voor de consument.

De ILT constateerde onder andere dat er beter toezicht moet komen op Notified Bodies (NoBo’s). Dit zijn de aangewezen instanties die toezicht houden op de conformiteitbeoordelingsprocedure (CBP). Ook moet er meer samenwerking tussen de Europese markttoezichthouders komen om het toezicht doeltreffender te maken. Het toezicht verschilt nu per land. Door intensiever en de krachten te bundelen, komen de markttoezichthouders sterker te staan. De staatssecretaris heeft op 30 september 2021 het toezichtsignaal aangeboden aan de Tweede Kamer.

Kruisend luchtverkeer op Schiphol

De ILT gaf in het rapport Kruisend Luchtverkeer op Schiphol een aantal signalen af aan de minister van IenW. Deze signalen kunnen bijdragen aan het nóg verder verbeteren van veiligheid van het Nederlandse vliegverkeer. In het rapport staan de resultaten van een onderzoek dat de ILT onder andere heeft gedaan na een aantal incidenten in de afgelopen jaren, waarbij vliegtuigen dicht bij elkaar in de buurt kwamen.

Uit het onderzoek bleek op de eerste plaats dat de procedures die Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) gebruikt voor kruisend vliegverkeer voldoen aan de wereldwijde normen en de Nederlandse wettelijke veiligheidsnorm. Toch viel de ILT een aantal zaken op, die kunnen bijdragen aan het nog veiliger maken van het Nederlandse vliegverkeer:

Bij het bepalen van de wettelijke veiligheidsnorm is geen rekening gehouden met de gevolgen van een ongeval voor bijvoorbeeld de mensen die op en rond Schiphol wonen en werken. Deze ‘externe veiligheid’ zou mee moeten wegen in de evaluatie van de veiligheidsnorm. Ook opvallend is dat er alleen een veiligheidsnorm geldt voor ongevallen. Er is geen veiligheidsnorm voor incidenten. Op incidenten kan de ILT daarom moeilijker handhaven. Een derde signaal ter verbetering: er bestaat zowel internationaal als nationaal geen specifieke wet- en regelgeving voor kruisend luchtverkeer. Ook de ‘Beleidsregels veiligheidsnormen ATC’ (Air Traffic Control) zijn hier niet specifiek voor geschreven.

De staatssecretaris heeft het toezichtsignaal met beleidsreactie op 8 september 2021 aangeboden aan de Tweede Kamer.

Risico’s bij de aanleg van gesloten bodemenergiesystemen

Boorbedrijven houden bij de aanleg van bodemenergiesystemen onvoldoende rekening met de eisen die daaraan worden gesteld. Hierdoor ontstaan er risico’s voor het milieu. Dat staat in de signaalrapportage ‘Risico’s bij de aanleg van gesloten bodemenergiesystemen’ van de ILT.

De ILT pleit ervoor dat bedrijven de juiste werkwijzen hanteren. En dat het toezicht beter en intensiever wordt bij de aanleg van bodemenergiesystemen. Boorbedrijven moeten worden verplicht om de locatie en tijd van de boring voor alle toezichthouders (zowel privaat als publiek) inzichtelijk te maken. Hierdoor kan efficiënt toezicht worden gehouden. En kunnen de bedrijven die bewust de regels overtreden beter worden aangepakt. De ILT gaat omgevingsdiensten en gemeenten helpen met kennisoverdracht om het toezicht te verbeteren. Ook blijft de inspectie zelf de aanleg van bodemenergiesystemen steekproefsgewijs in de gaten houden. Dit gebeurt voornamelijk op basis van meldingen van gemeenten en omgevingsdiensten.

Anticiperend handhaven Schiphol

Sinds 2015 worden geluidsoverschrijdingen rond Schiphol gedoogd. Dit zogenaamde ‘anticiperend handhaven’ voert de ILT in opdracht van de toenmalige staatssecretaris uit. In meerdere rechtszaken tot en met 2019 heeft de rechter het gedogen toegestaan, omdat de rechter ervan uitging dat er eind 2019 een gewijzigd Luchthavenverkeerbesluit (LVB) Schiphol zou zijn. Wanneer dit onderwerp weer aan de rechter wordt voorgelegd, zou deze anders kunnen besluiten. De rechter zou een streep kunnen zetten door het anticiperend handhaven, vanwege de lange duur van het gedogen in combinatie met het ontbreken van concreet zicht op legalisatie.

Taken voor explosieven

De ILT is toezichthouder voor de Wet explosieven voor civiel gebruik (Wecg) en de Wet precursoren voor explosieven (Wpe). De Wpe is in 2021 door JenV en IenW inhoudelijk herzien om de vernieuwde Europese verordening te implementeren.

Het maatschappelijk effect van de taken van de ILT op deze 2 vlakken was in 2021 beperkt. Dit komt allereerst omdat de verantwoordelijkheden en informatie te versnipperd zijn voor deugdelijk toezicht op de Wecg. Ten tweede is er geen financiële dekking voor de toezichttaken en vergunningverlening voor de Wpe.

De ILT heeft beide taken in 2021 geëvalueerd en de beleidsverantwoordelijk DG’s van de ondertekenende ministeries JenV en IenW hier begin 2022 over geïnformeerd.