2.2 Programma 2 Minder broeikasgassen

Waar gaat dit programma over?

Met dit programma wil de ILT de uitstoot van ozonlaagafbrekende stoffen en van gefluoreerde gassen (F-gassen) terugdringen. Deze stoffen zijn allemaal sterke broeikasgassen. De uitstoot van broeikasgassen zorgt voor opwarming van de aarde en vormt een bedreiging voor mens en milieu. F-gassen hebben een hoog Global Warming Potential (GWP). Het GWP van F-gassen is vaak honderden of duizenden malen hoger dan dat van CO2. Daarnaast tasten ozonlaagafbrekende stoffen de ozonlaag aan en leiden ze tot gezondheidsrisico’s, zoals huidkanker en staar.

Resultaten in 2018

Minder lekverlies bij koelinstallaties

In 2018 heeft de ILT de koelinstallaties van de zuivelindustrie en de chemische procesindustrie in een quick scan geïnspecteerd. In totaal heeft de ILT 50 inspecties uitgevoerd. Daarvan zijn er 19 aanleiding geweest voor een dieptecontrole omdat sprake was van het gebruik van F-gassen. Het algemene beeld is dat beide sectoren het belangrijk vinden dat de koelinstallaties in orde zijn. De ILT heeft geen overtredingen geconstateerd. In 2/3 van de 50 inspecties heeft de ILT wel kanttekeningen geplaatst, ter bevordering van de naleving.

Gericht op de toekomst, investeren de sectoren in deugdelijke installaties en onderhoud. De sectoren zijn goed op de hoogte van de wet- en regelgeving en handelen daar ook naar. Het nalevingsniveau is hoog. Als illustratie hiervan kunnen we melden dat een zuivelbedrijf dat een lek had gevonden meteen contact opnam met de leverancier van de installatie om de onderdelen direct te laten vervangen.

Tekortkomingen in rapportages

In lijn met de F-gassenverordening geldt een rapportageverplichting aan de Europese Commissie voor de productie, invoer, uitvoer, het gebruik en de vernietiging van bepaalde gefluoreerde broeikasgassen. Bedrijven die onder de rapportageverplichting vallen, zijn zelf verantwoordelijk voor het tijdig en correct indienen van de rapportages bij de Europese Commissie.

De ILT behandelt meldingen van de Europese Commissie wanneer de regels niet nageleefd worden. In 2018 behandelde de ILT 20 meldingen van de Europese Commissie naar aanleiding van tekortkomingen in rapportages over 2017. Hiervan zijn er 13 afgehandeld en 7 nog in behandeling. Bij tekortkomingen geeft de ILT altijd eerst een waarschuwing en de mogelijkheid om fouten te herstellen.

Effect van samenwerking

De samenwerking met omgevingsdiensten heeft een signaal opgeleverd dat een bedrijf een installatie bijvulde met een ander koudemiddel dan in de registratie was aangegeven. Het betrof bovendien een illegaal koudemiddel. In samenwerking met de ILT hebben de omgevingsdienst en de politie (Landelijke Eenheid) strafrechtelijk opgetreden.

Terugdringen illegale handel

De regels voor ozonlaagafbrekende stoffen en F-gassen staan in EU-verordeningen. Voor ozonlaagafbrekende stoffen zijn de toepassingen afgelopen jaren verder beperkt. Verder mogen ozonlaagafbrekende stoffen alleen met een vergunning in- of uitgevoerd worden. Een gecontroleerde vermindering van F-gassen is wettelijk vastgelegd en bedrijven moeten een quotum (toegestane hoeveelheid) hebben voor de import van deze stoffen. Aanpak van de illegale handel en productie in ozonlaagafbrekende stoffen en F-gassen is noodzakelijk om de afgesproken vermindering in de EU te realiseren en omdat legale gebruikers economische schade ondervinden van deze illegale praktijken.

Er is een zeer beperkt aantal fabrikanten in Nederland dat ozonlaagafbrekende stoffen en F-stoffen produceert. Alle verboden ozonlaagafbrekende stoffen die zijn onderschept in 2018, bleken buiten de EU te zijn geproduceerd. In Nederland wordt echter wel R22 (koudemiddel HCFK22) geproduceerd, waarbij productie voor ontwikkelingslanden nog is toegestaan. Het gebruik van deze stof is binnen de EU verboden voor toepassingen in apparatuur. 2 illegale handelaren kregen een last onder dwangsom opgelegd.

Koudemiddelenbeurs

2018 kenmerkte zich verder door een groeiend aantal signalen van illegale handel in ozonlaagafbrekende stoffen en F-gassen. Opvallend hierbij is dat er op (inter-)nationale handelsplatformen veelvuldig verboden middelen worden aangeboden. In Duitsland was er zelfs sprake van een koudemiddelenbeurs waar men bij een (Chinese) fabrikant direct de verboden middelen kon bestellen. De ILT heeft dit signaal gedeeld met de Duitse overheid.

Handel op internet

In 2018 zijn in samenwerking met de Inlichtingen- en Opsporingsdienst (IOD) van de ILT strafrechtelijk onderzoeken gestart naar de illegale handel van verboden ozonlaagafbrekende stoffen en F-gassen op advertentiewebsites. Dit strafrechtelijk onderzoek resulteert naast interventies ook in nieuwe inzichten in de werkwijzen van de illegale handel. Inspecteurs brachten 12 zaken aan bij de opsporingsdienst IOD van de ILT.

Containercontroles met de Douane

Om de illegale handel aan te pakken heeft de ILT in 2018 de samenwerking met de Douane geïntensiveerd en met een convenant bekrachtigd. Er is gewerkt aan het opstellen van risicoprofielen. Op basis hiervan zijn containercontroles uitgevoerd. Resultaat: er zijn 3 bedrijven opgespoord die illegaal F-gassen in Nederland importeerden. Naar die bedrijven loopt straf- en bestuursrechtelijk onderzoek.

Versterken van de informatiepositie

In 2018 werkte de ILT verder aan haar informatiepositie op het gebied van ozonlaagafbrekende stoffen en F-gassen. De ILT heeft in- en externe meldstromen gestroomlijnd. Zij behandelt en analyseert deze gestructureerd sinds eind 2018. De meldingen van partners en burgers zorgden er in 2018 voor dat de ILT gerichter kon opereren op het gebied van lekverliezen en illegale handel en productie.