De ILT houdt, zoals eerder aangegeven, bij de uitvoering van haar wettelijke taak als onafhankelijk toezichthouder het  publieke belang voor ogen. Daarvoor neemt zij  als vergunningverlener en als onafhankelijk handhaver  met een brede en kritische blik informatie tot zich en betrekt zij deze bij de oordeelsvorming . Daarbij gaat zij risicogericht te werk, dat wil zeggen dat de intensiteit van de inzet afhangt van (signalen over) potentiële risico’s.

Daarom heeft de ILT een nalevings- en risicoselectiesysteem dat zij de komende jaren verder ontwikkelt. Objectinspecties, administratiecontroles, digitale inspecties en audits vormen het instrumentarium. Waar ‘permanente verbetering’ een vereiste is, houdt de inspectie ook toezicht op dat aspect.

In de keuze van haar interventies hanteert de inspectie de zogenoemde interventieladder. De treden van deze ladder zijn interventies met toenemende impact. De inspecteur kiest binnen de wettelijke bevoegdheden en algemene beginselen van behoorlijk bestuur de interventie waarvan hij het meeste effect verwacht.

Bij een goede naleving kan een organisatie minder toezicht ontvangen en kan de inspectie eventueel afspraken maken over de intensiteit van het toezicht. Gedacht kan worden aan verantwoording via managementsystemen, waarbij de ILT volstaat met een combinatie van systeemtoezicht (het uitvoeren van audits) en reality-checks (object- en administratiecontroles, audits).

Een prioriteit van het ministerie van IenM die niet onvermeld kan blijven is de Omgevingswet. Deze zal in 2019 in werking treden. Hij vertegenwoordigt een omvangrijke verandering waar de ILT op verschillende manieren (als vergunningverlener, handhaver en vergunningadviseur) mee te maken krijgt. Ter voorbereiding van de inwerkingtreding brengt de ILT de processen in kaart die de Omgevingswet beinvloedt. Waar nodig past zij deze processen aan.
Een belangrijk onderdeel van de Omgevingswet is het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Het DSO ondersteunt de Omgevingswet door ervoor te zorgen dat alle beschikbare informatie van zowel de wet- en regelgeving als van gegevens van de fysieke omgevingskwaliteit ter plaatse met één klik op de kaart beschikbaar komt en begrijpelijk wordt getoond. De ILT zal haar digitale infrastructuur hierop aansluiten. De ILT neemt deel aan verschillende projecten voor de implementatie van de Omgevingswet, zodat ze vanaf de inwerkingtreding in 2019 invulling kan geven aan haar taken in het kader van deze wet.

Het Meerjarenplan 2016-2020 bevatte de planning van de productie van de ILT verdeeld over de diverse werkvelden. Dat MJP beschreef de werkvelden en werkzaamheden uitgebreid.

Hieronder staan korte inleidingen op een werkveld, gevolgd door een geactualiseerd beeld van de ingezette instrumenten en de bijbehorende productie in aantallen. De inleidingen geven geen volledige opsomming van de werkvelden, het is een meer globale beschrijving.

De cijfers voor 2017 bevatten geen grote wijzigingen ten opzichte van het MJP 2016-2020. Dit betekent dat productie en inzet grotendeels gelijk zijn gebleven. Wel zorgen de verbeteringen naar aanleiding van de parlementaire enquête over de Fyra nu al voor aangepaste werkprocessen.

Dit Meerjarenplan 2017-2021 geeft een beeld van de inspanningen en beoogde output op hoofdlijnen. De verschillende organisatieonderdelen van de ILT zullen de productiecijfers meer gedetailleerd uitwerken.