De ILT houdt toezicht op de naleving van bemanningsvoorschriften, milieuvoorschriften, veiligheidsvoorschriften en van technische voorschriften voor schepen en apparatuur. De ILT verstrekt zelf vergunningen en houdt door audits toezicht op klassenbureaus en andere erkende instellingen die certificerende werkzaamheden uitvoeren en bijvoorbeeld trainingen verzorgen.
Binnenvaart
Waar mogelijk zet de ILT meer in op administratiecontroles en minder op objectinspecties. Het toezicht in de binnenvaart betreft het goederenvervoer (tank-, bulk- en containerschepen) en het beroepsmatig personenvervoer (hotelschepen, veerboten, rondvaartboten). Transportvormen die aandacht blijven vergen zijn de kleinere passagiersvaart en de bunkervaart.
Zeevaart
Zeevaart betreft koopvaardij (goederenvervoer en passagiersvervoer, ook in Caribisch Nederland) en visserij. Door internationale regelgeving en politieke afspraken is de ILT verplicht om circa 4.370 objectinspecties uit te voeren op buitenlandse en Nederlandse koopvaardijschepen. Daarbij gaat steeds meer aandacht uit naar bescherming van de leefomgeving, met name in relatie tot scheepsafval en zwaveluitstoot. Verder voert de ILT objectinspecties uit voor vlaggenstaat en visserij. Hiervoor bestaan geen verplichte aantallen. In de visserij richt de ILT zich op de bevordering van het veiligheidsbewustzijn.
De ILT voert onderzoek uit naar aanleiding van ongevallen ten behoeve van mogelijke bestuursrechtelijke of tuchtrechtelijke interventies.
Productieaantallen
| Binnenvaart | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 |
| Vergunningen | 1.050 | 1.100 | 1.000 | 1.100 | 1.100 |
| Administratie- controles |
120 | 120 | 120 | 120 | 120 |
| Audits | 15 | 15 | 15 | 15 | 15 |
| Convenanten | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 |
| Object- inspecties |
800 | 700 | 600 | 600 | 600 |
| Incident- afhandeling |
400 | 400 | 400 | 400 | 400 |
| Zeevaart | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 |
| Vergunningen | 5.400 | 5.400 | 5.400 | 5.400 | 5.400 |
| Administratie- controles |
100 | 100 | 100 | 100 | 100 |
| Audits | 25 | 25 | 25 | 25 | 25 |
| Convenanten | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| Object- inspecties |
4.700 | 4.800 | 4.800 | 4.800 | 4.800 |
| Onderzoek | 250 | 250 | 250 | 250 | 250 |
Naast het bovenstaande voert de ILT op het gebied van scheepvaart de volgende werkzaamheden uit:
- het verlenen van ontheffingen en het goedkeuren van ontheffingen die door klassenbureaus worden verleend;
- het afhandelen van klachten van passagiers en personeel in de zeevaart;
- het jaarlijks hernieuwd afgeven van certificaten in de visserij;
- toezicht op de werking van het Long Range Identification and Tracking-systeem in de koopvaardij;
- toezicht op het werk van keuringsartsen;
- technische assistentie aan bijvoorbeeld ongevalonderzoeken van de Onderzoeksraad voor Veiligheid.
