De ILT kijkt open naar nieuwe ontwikkelingen in het werkveld (maatschappelijke context). De ILT doet dit aan de hand van een aantal methoden die zij zelf heeft ontwikkeld of deelt met andere toezichthouders. Op deze manier brengt de ILT in kaart wat nieuwe risico’s zijn, of er risico’s verdwijnen of dat ontwikkelingen kansen met zich meebrengen om het maatschappelijk effect te bereiken.
De ILT heeft gesprekken gevoerd met kennisinstituten en relevante maatschappelijke organisaties om een scherp beeld te krijgen van de omgeving waarin de ILT actief is. Dit is verwerkt in een omgevingsanalyse.1 Uit deze analyse komt een aantal interessante ontwikkelingen naar voren:
- Vraagstukken vragen steeds vaker om een integrale in plaats van een sectorale benadering.
- Technologische ontwikkelingen gaan snel en vragen om een passende benadering door de overheid.
- In het maatschappelijk verkeer wordt ongelijkheid steeds minder acceptabel.
- Door toenemende inzet van technologie ontstaat meer inzicht en kennis. Dit vergroot het gevoel van onveiligheid, terwijl het per saldo veiliger is geworden.
Met deze ontwikkelingen wordt rekening gehouden bij het opstellen van de programma’s voor toezicht en bij het samenstellen van de programmateams. Teams zijn bijvoorbeeld multidisciplinair samengesteld. Daarbij wordt gekeken waar technologie het werk slimmer en beter kan maken en waar het juist ingewikkelder wordt gemaakt. Denk aan risico’s die ontstaan door toenemende internethandel of het gebruik en de betrouwbaarheid van grote hoeveelheden data.
Toezicht op langere termijn
In 2019 maakt de ILT een analyse om nieuwe, onbekende risico’s in het werkveld te detecteren. Dit doet de ILT op basis van een scenarioanalyse die door de ILT zelf is ontwikkeld. Ook gebruikt de ILT de signaalrapportage over nieuwe risico’s, early warnings, gebaseerd op de methodiek van Rijkswaterstaat. Om een goede indruk te krijgen van de mogelijke impact van die risico’s, bespreekt de ILT de nieuwe risico’s met de stakeholders.
Waarom scenarioanalyse?
De ILT gebruikt de scenarioanalyse om het denken over het toezicht op langere termijn (2030 en verder) te stimuleren. Op basis van de onzekerheden die dit langetermijndenken met zich meebrengt, zijn 3 rolopvattingen (die overigens parallel aan elkaar kunnen bestaan) mogelijk:
- Wijkagent: toezichthouder die op operationeel niveau de veiligheid en zekerheid bewaakt. Door zijn aanwezigheid borgt hij het vertrouwen binnen de maatschappij.
- Systeemtoezichthouder: toezichthouder die op systeemniveau (de watervoorziening, de luchtvaart et cetera) de veiligheid en zekerheid bewaakt. Het systeem zelf (de bedrijven) is verantwoordelijk voor de betrouwbaarheid van de handelingen.
- Geïnternaliseerd toezicht: er is geen sprake van een externe, onafhankelijke toezichthouder, maar de verantwoordelijkheid voor de veiligheid ligt volledig bij het systeem zelf. Normen worden ervaren als geïnternaliseerde normen.
Nieuwe of veranderende taken door nieuwe wetten
Een van de ontwikkelingen waar de ILT continu op monitort, zijn de (inter)nationale ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving. Deze ontwikkelingen kunnen nieuwe taken voor de ILT met zich mee brengen of zorgen dat bestaande taken veranderen. Tijdig signaleren helpt de organisatie mee te bewegen met deze ontwikkelingen. Per ontwikkeling wordt bekeken wat het doel is, wat het risico is (berekening door IBRA) en op welke manier de ILT een bijdrage kan leveren. Vervolgens wordt gekeken wat de gevolgen voor de ILT zijn met betrekking tot personele capaciteit, financiën, informatievoorziening, huisvesting en technologie.
Wat speelt er nu?
Momenteel wordt gewerkt aan het klaarmaken van wetgeving voor slimme voertuigen. Dit gaat gevolgen hebben voor de toezichtstaken van de ILT. Ook bij de aangekondigde exportheffing op afvalstoffen en bij de vrachtwagenheffing zal de ILT als toezichthouder optreden. Op luchtvaartgebied worden de komende jaren diverse ontwikkelingen verwacht met gevolgen voor het werk van de ILT, zoals de ontwikkelingen met betrekking tot Schiphol en Lelystad Airport. De invoering van de Omgevingswet zal gevolgen hebben voor de werkwijze van de ILT in het leefomgevingsdomein, zowel voor de vergunningverlening als voor toezicht en handhaving. In 2019 vindt een periodieke evaluatie plaats van het vergunningverlenings-, toezichts- en handhavingsstelsel onder de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht. Die kan eveneens gevolgen hebben voor de ILT op het gebied van de leefomgeving. Ook de verwachte uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie zal gevolgen hebben voor het werk van de ILT.
1Meerjarenplan 2018-2022, De context van de ILT
