Maatschappelijke doelen
Het markttoezicht dat de ILT uitvoert op producten kent meerdere doelen: de veiligheid en gezondheid van mensen, duurzaamheid van de leefomgeving en een gelijk speelveld ('level playing field') voor bedrijven. De basis voor dit toezicht ligt in Europese verordeningen en richtlijnen, geldt dus voor alle lidstaten en wordt op gelijke wijze toegepast.
Markttoezicht op producten vraagt daarom om Europese samenwerking; informatie over inspectieresultaten en interventies wordt gedeeld via zogenaamde 'Administrative Cooperation' (ADCO)-samenkomsten en Europese informatie- en communicatiesystemen voor markttoezichthouders: ICSMS en Rapex.
Ontwikkelingen
In 2021 is de nieuwe Verordening Markttoezicht 2019/1020 in werking getreden. Deze verordening regelt de aanwezigheid per lidstaat van een verbindingsbureau. Dit bureau geeft de relatie en communicatie vorm tussen de markttoezichthouders binnen de lidstaten en de Europese Commissie (EC). Het verbindingsbureau valt onder de verantwoordelijkheid van de minister van EZK, is geplaatst bij de ILT en is begonnen met de werkzaamheden.
In Nederland zijn 5 markttoezichthouders rondom producttoezicht actief. Naast de ILT zijn dit de NVWA, de Nederlandse Arbeidsinspectie, de Inspectie GezondheidsÂzorg en Jeugd (IGJ) en het Agentschap Telecom (AT).
De verwachting is dat de productregelgeving op Europees niveau de komende jaren verder intensiveert. Dit komt zowel door een toename van het aantal verordeningen en richtlijnen als door de reikwijdte van bestaande verordeningen en richtlijnen, aangezien meer producten onder deze verordeningen en richtlijnen vallen.
De verordening 2019/1020 introduceert bovendien een nieuwe marktpartij, de zogeheten fulfilmentdienstverlener, om in te spelen op het feit dat consumenten via online platforms producten van buiten de EU kopen die rechtstreeks via post- en pakketbedrijven aan hen worden geleverd.
Door opname van de fulfilmentdienstverlener wordt geborgd dat ook niet-Europese fabrikanten, importeurs of distributeurs door de toezichthouder of consument kunnen worden aangesproken bij klachten over de kwaliteit van een product.
Focus van de ILT
Een belangrijk kenmerk van het toezicht op producten is dat dit toezicht in eerste instantie privaat is geregeld. Voor de productie gelden vaak private toezichtsvormen, en producten worden pas op de markt toegelaten als zij een privaat certificaat1 hebben.
De rol en positie van de publieke toezichthouder(s) zijn vooral het bekijken en monitoren of het systeem naar behoren functioneert en signalen afgeven wanneer dit niet het geval is.
De ILT werkt de komende jaren aan de omslag van product- naar markttoezicht. Dat betekent dat niet langer het product centraal staat, maar het functioneren van de markt en het stelsel van private en publieke partijen dat die markt beheerst. Dit vraagt om intensievere Europese samenwerking en informatie-uitwisseling, maar ook om Europees georganiseerde opleidingen, personeelsuitwisselingen, kennisondersteuning en gezamenlijke inspectieplannen en testfaciliteiten, die de komende jaren worden ontwikkeld.
1 De standaardmethode is certificering. Voor bepaalde eenvoudige producten met weinig impact op veiligheid, gezondheid en/of duurzaamheid worden eenvoudiger toelatingen toegestaan.
