Railvervoer

Maatschappelijke doelen

De ILT zet zich in voor een veilig transport van personen en goederen over het spoor. Belangrijk voor de veiligheid zijn de bekwaamheid van personeel, de juiste werking van veiligheidsbeheerssystemen en -procedures, en de kwaliteit van het rijdend materieel én de spoorinfrastructuur. Ook is van belang dat het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor veilig verloopt (zie 'Vervoer gevaarlijke stoffen').

De ILT is toezichthouder voor het hoofdspoor, het lokaal spoor en het bijzonder spoor. Voor het lokaal openbaar spoor, zoals tram en lightrail, zijn de decentrale overheden verantwoordelijk voor de handhaving op basis van toezichtsignalen van de ILT. Zij huren de ILT in om deze taak uit te voeren.

Met het spoortoezicht levert de ILT een bijdrage aan een betrouwbaar en veilig spoornetwerk en aan het beperken van letselschade, fysieke schade of economische schade als gevolg van ongelukken en incidenten.

Ontwikkelingen

Het Nederlandse spoornetwerk wordt zeer intensief gebruikt. Als gevolg van de verduurzaming van het personen- en goederenvervoer én vanwege het ontmoedigen van korte afstandsvluchten, neemt het spoor­gebruik naar verwachting de komende jaren verder toe, na een terugval in de periode 2021-2022 vanwege COVID-19.

Daarnaast bestaan er plannen om het lokaal spoor de komende jaren uit te breiden met een aantal nieuwe lijnen. Besluitvorming hierover moet nog plaatsvinden.

Internationale samenwerking is essentieel voor de realisatie van goede internationale verbindingen en bij grensovergangen. De komende jaren richt de European Rail Agency (ERA) zich op het verbeteren van de verbinding tussen hun vergunningverlening en het aansluitende toezicht daarop door de NSA's (National Safety Authorities) in de lidstaten. De regulerende rol die de ERA paneuropees heeft, wordt steeds belangrijker.

Op het terrein van het spoor speelt daarnaast een aantal technologische ontwikkelingen. Sinds de introductie van het treinbeveiligingssysteem ERTMS in 2007 is het gebruik hiervan gefaseerd toegenomen. Dit gaat door in de periode 2023-2027, wat zal leiden tot een significante toename van het aantal aangevraagde vergunningen.

Verder is het rijden zonder machinist (ATO: Automatic Train Operation) in ontwikkeling en wordt op rangeerterreinen geïnvesteerd in het automatisch koppelen van treinmaterieel.

Focus van de ILT

De ILT voert het railtoezicht informatie- en risicogericht uit. Daarbij maakt de ILT gebruik van nieuwe toezichttechnieken, zoals de inzet van drones en satellieten, en streeft zij naar online inzage in systemen van infra­beheerders, railondernemingen en -voertuigen.

De ILT geeft daarbij prioriteit aan het bevorderen van het veiligheidsbeheer en de veiligheidscultuur bij spoorwegondernemingen in de railbranche, onder meer door het steeds vaker toepassen van besturingstoezicht. De ILT gaat hierover in overleg met de spoorbestuurders.

Vervolgens is er aandacht voor specifieke veiligheidsrisico's zoals het transport van gevaarlijke stoffen, de risico's bij concessie-wisselingen, ongeoorloofde passage van een rood sein, en de veiligheid bij overwegen en voor baanwerkers.

Verder levert de ILT een bijdrage aan de implementatie van het beveiligingssysteem ERTMS binnen het huidige vervoerssysteem, onder andere via vergunningverlening. Ook geeft de ILT als gevolg van internationale afspraken extra aandacht aan het toezicht op de onderhouds­bedrijven, de zogenoemde Entities in Charge of Maintenance (ECM).

De fysieke kwaliteit van de boven- en onderbouw op het spoor wordt periodiek extra gecontroleerd. In 2023 staan hiervoor inspecties gepland. Hierbij gebruikt de ILT drones, wat de veiligheid ten goede komt en de reguliere spooroperatie minder beperkt.