Maatschappelijke doelen
De ILT houdt toezicht op geluidsemissies en emissies (uitstoot) van schadelijke stoffen. Het toezicht op de emissies van diverse transportmiddelen is primair gericht op duurzaamheid. Het gaat om het voorkomen van milieuschade door de uitstoot van schadelijke stoffen te verminderen, in het bijzonder van zwaveldioxiden (SO2), stikstofoxiden (NOx), broeikasgassen (zoals CO2) en fijnstof.
In het verlengde hiervan gaat het om het voorkomen van gezondheidsschade bij mensen door de uitstoot van schadelijke stoffen. Het verlagen van de blootstelling aan geluid gaat om het voorkomen of beperken van geluidhinder en het bevorderen van een gezonde leefomgeving.
Ontwikkelingen
Bij emissies van schadelijke stoffen richt de ILT zich momenteel vooral op de zwavelgehaltes van brandstoffen, zowel voor zeescheepvaart, binnenvaart (inclusief pleziervaartuigen), als voor mobiele machines en wegvervoer.
Voor de zeevaart geldt dat de wet- en regelgeving over het zwavelgehalte van brandstoffen goed wordt nageleefd. Dit komt mede door het toezicht hierop. Hierdoor verschuift de aandacht naar andere schadelijke stoffen, in het bijzonder stikstof, CO2 en fijnstof. Voor zeeschepen gelden sinds 2021 strengere internationale eisen voor stikstofuitstoot.
In Nederland moeten ook brandstoffen voor voertuigen, mobiele machines, binnenvaart en pleziervaart voldoen aan milieutechnische normen. Het illegaal mengen van brandstoffen levert bedrijven financieel voordeel op en veroorzaakt milieuschade. Hetzelfde geldt voor het gebruiken van brandstoffen voor andere toepassingen dan waarvoor deze zijn geproduceerd.
De binnenvaart lijkt minder aandacht te hebben voor schadelijke (zwavel)emissies dan de zeevaart. Een aanzienlijk deel van de schepen haalt de zwavelnorm niet.
Een ander risico is het gebruik of bijmengen van biobrandstoffen in onder andere de binnenvaart. Ook ontstaan mogelijk nieuwe risico's bij het gebruik van nieuwe brandstoffen.
Voor het verminderen van de CO2-uitstoot door de luchtvaart zet Nederland in op de volgende terreinen: technologie, luchtverkeersmanagement, op marktwerking gebaseerde systemen en alternatieve brandstoffen. In de toekomst wordt er ook een nationaal CO2-plafond voor luchtvaart toegepast als instrument om de CO2-uitstoot terug te dringen.
Een andere ontwikkeling is het terugdringen van de export van zeer vervuilende brandstoffen vanuit Nederland naar Afrika. In die brandstoffen zitten zeer hoge concentraties zwavel, benzeen en mangaan. Deze concentraties zijn binnen Europa niet toegestaan, maar wel in de landen waar deze brandstoffen naartoe gaan. Deze hoge concentraties in benzine en diesel leiden tot veel hogere emissies van fijnstof, zwaveloxiden (SOx), benzeen en vluchtige organische stoffen (VOS) dan in Europa is toegestaan. Daarnaast leiden deze brandstoffen tot schade aan roetfilters en katalysatoren. Dit geeft nog eens een extra uitstoot van luchtverontreinigende stoffen. Om deze onwenselijke situatie tegen te gaan, heeft de ILT een beleidsregel opgesteld die deze export moet tegengaan. Vanaf april 2023 gelden er strengere regels voor de export van benzine en diesel naar Afrika. De handhaving ligt als eerste bij de ILT, op grond van het zorgplichtartikel 9.2.1.2 Wet milieubeheer (Wm).
Geluid en trillingen
Bij luchtvaart, rail- en wegvervoer is ook sprake van andere emissies dan schadelijke stoffen. Het gaat dan in het bijzonder om de blootstelling aan geluid en trillingen. Ook geluid en trillingen kunnen leiden tot overlast.
De ILT houdt toezicht op de naleving van geluidsnormen rond Amsterdam Airport Schiphol, de grote regionale luchthavens en rond rijks- en hoofdspoorwegen. Ook houdt zij toezicht op de maximaal toegestane uitstoot door het luchtverkeer van en naar Schiphol. Een ontwikkeling rond Schiphol is het krimpbesluit uit 2022. Het kabinet wil het anticiperend handhaven beëindigen en het aantal vliegtuigbewegingen terugbrengen naar 440.000 per jaar. Ook wordt er gewerkt aan een nieuw geluidsstelsel. Voor de luchthavens Rotterdam The Hague Airport, Maastricht Aachen Airport en Groningen Airport Eelde worden de komende jaren activiteiten ondernomen op het gebied van hun milieuvergunning. De verouderde omzettingsregelingen worden voor eind 2024 omgezet naar Luchthavenbesluiten.
De Omgevingswet bevat onder andere regels voor het bereiken en/of in stand houden van de gewenste geluidkwaliteit. Zo wordt een plafond voor geluidproductie vastgesteld voor een rijksweg of hoofdspoorweg. Bij de aanleg of wijziging van wegen of spoorwegen zijn ook trillingen van belang.
Focus van de ILT
De ILT blijft, volgens de verplichtingen, inzetten op het controleren van het zwavelgehalte in brandstoffen. Dat doet zij met technieken die hun waarde hebben bewezen, zoals remote sensing, snuffelpalen en monsternames.
Voor de binnenvaart en het gebruik van mobiele machines geldt dat gerichte aandacht voor het zwavelgehalte nodig is. De komende jaren is meer onderzoek nodig om daarnaast de risico's van andere emissies, zoals stikstof, CO2 en fijnstof, beter in beeld te krijgen. Daar zet de ILT zich voor in. Hiervoor werkt de inspectie ook samen met de Douane, de Nederlandse Emissieautoriteit en beleidsdepartementen.
Verdere internationale samenwerking is nodig om de effectiviteit te verbeteren van het toezicht op de, sinds 2021 geldende, strengere emissienormen (Tier III). De ILT werkt samen met andere landen en toezichthouders om de juiste instrumenten voor dit toezicht te ontwikkelen. Een ander aandachtspunt is de certificering van onder andere scheepsmotoren door Klassenbureaus.
De ILT heeft de rol om toezicht en handhaving uit te voeren. Verder draagt zij bij aan het voorkomen of beperken van geluidhinder en het bevorderen van een gezonde leefomgeving. De ILT houdt rekening met de beleving van de burger bij het verlagen van de blootstelling aan geluid en voert de nieuwe taken uit die opgenomen zijn in de Omgevingswet.
