Luchtvaart

Maatschappelijke doelen

De ILT werkt op diverse manieren aan een veilige luchtvaart op het terrein van de commerciële, de kleine en de onbemande luchtvaart. Daarbij heeft zij ook steeds meer oog voor duurzaamheid en leefbaarheid.

De luchtvaartsector is een van de meest veilige transportsectoren ter wereld. Ongevallen in de commerciële luchtvaart vinden zelden plaats, maar kunnen grote schade toebrengen aan gezondheid (verlies van levens) en infrastructuur en daarmee ook aan het vertrouwen van de burger in de sector (economische schade), of in de overheid in het geval van onvoldoende handhaving.

Luchthavens hebben een belangrijke economische en maatschappelijke positie in Nederland. Tegelijkertijd brengt vliegen overlast met zich mee. Daarom zet de ILT zich in voor het beperken van geluidsoverlast, het verminderen van uitstoot van schadelijke stoffen en het beperken van klimaatschade.

Ontwikkelingen

De ILT ziet de volgende ontwikkelingen:

• Er is een groeiende spanning zichtbaar tussen ambities op het terrein van de benodigde energietransitie, zoals plaatsing van zonnepanelen en windmolenparken en het obstakelbeleid luchthavens. Het ontbreken van vliegveiligheidsvlakken in (sommige) gemeentelijke bestemmingsplannen is daarbij problematisch.

• Er is sprake van een reeks technologische innovaties in de luchtvaart. Naast de groei van de onbemande luchtvaart gaat het onder meer om elektrisch vliegen (kleine luchtvaart) en de inzet van alternatieve brandstoffen als biokerosine.

• Experimenten met elektrisch vliegen in de passagiersluchtvaart, bijvoorbeeld in de Caraïben, leiden mogelijk tot veranderingen van de eisen aan infrastructuur (denk bijvoorbeeld aan brandveiligheid.)

• Het belang van de onbemande luchtvaart (drones) neemt toe, zowel in volume als in bijdrage aan de maatschappelijke ontwikkelingen. Om deze ontwikkeling in goede banen te leiden, zijn afspraken van belang met de sector en met samenwerkingspartners van de ILT, ook in Europees verband.

• De Europese en de Caraïbische delen van het Nederlandse koninkrijk gebruiken verschillende toetsingskaders voor de luchtvaart. In de periode van dit meerjarenplan vindt een herindeling plaats van het Nederlandse luchtruim. Betrokken partijen moeten zich in deze periode gaan aanpassen aan de gewijzigde omstandigheden.

• Reizigers willen vliegen, mensen in de omgeving van luchthavens willen gezond, veilig en rustig leven en wonen en medewerkers op de platforms moeten veilig en gezond kunnen werken. Deze behoeften komen niet overeen en belangen schuren steeds meer. Dat vraagt om stevig toezicht en een stevig instrumentarium voor de toezichthouder.

Focus van de ILT

De ILT heeft een brede reeks van verantwoordelijkheden op het terrein van luchtvaart, op zowel het gebied van vergunningverlening als van toezicht. De aandacht gaat in ieder geval uit naar een verdergaande systeembenadering van luchtvaartveiligheid en drones. Voor diverse technologische innovaties geldt dat het inrichten van de benodigde test- en experimenteerruimte om betrokkenheid van de ILT vraagt, omdat de wettelijke kaders soms nog onvoldoende ontwikkeld zijn. Hierover maakt de inspectie afspraken met de beleidsmakers.

Daarnaast zet de ILT de verdere ontwikkeling van het toezicht op Schiphol voort, waaronder de inzet van besturingstoezicht en aandacht voor veiligheidsmanagementsystemen met aandacht voor veiligheid, duurzaamheid en de gevolgen voor de leefomgeving.

De ILT ontwikkelt haar jaarlijkse rapport de Staat van Schiphol door tot de Staat van de Luchtvaart.

De ILT blijft investeren in andere vormen van toezicht om zo efficiënt mogelijk te kunnen voldoen aan de wettelijke verplichtingen en maatschappelijke schade te voorkomen. De ILT levert jaarlijks een bijdrage aan de Luchtvaartmonitor.

Naar aanleiding van de kabinetsreactie van 26 november 2021 op het OVV-rapport 'Veilige vliegroutes' breidt de ILT haar toezicht uit en beoordeelt achteraf de beslissingen van luchtvaartmaatschappijen over de vliegroutes die zij kiezen.

Ten slotte gaat de ILT met andere partijen, zoals de Europese toezichthouder EASA en Nederlandse partijen, in gesprek over een efficiëntere, risicogestuurde inrichting van het toezicht.

NLVP

In 2020 is het nieuwe Nederlandse luchtvaartveiligheidsprogramma (NLVP) opgesteld. Het NLVP beschrijft hoe de veiligheid is geborgd in de samenhang tussen beleid, toezicht en de luchtvaartorganisaties. Het nationale veiligheidsdoel is het continu verbeteren van de luchtvaartveiligheid door het (onder)kennen van de grootste nationale risico's en deze te beheersen tot een acceptabel niveau. Het Nederlands Actieplan Luchtvaartveiligheid 2023-2026 werkt dit programma uit in 110 veiligheidsinitiatieven, waaronder het versterken van de kwaliteit van het toezicht. Dit heeft prioriteit in 2023-2024.

De ILT houdt toezicht op een groeiende groep ondertoezichtstaanden die daaraan mee moet werken. Ter verbetering van de vliegveiligheid werkt de ILT in deze periode aan veiligheidspromotie in de kleine luchtvaart.

Tot slot investeert de inspectie verder in de risicogerichte aanpak door onderliggende oorzaken van incidenten te onderkennen en deze aan te pakken. Dit doet zij op basis van de informatie van het Analysebureau luchtvaartvoorvallen.

Nederlandse Luchtvaartautoriteit

De ILT werkt de komende periode aan de verdere inrichting en versterking van de Nederlandse luchtvaartautoriteit. Zij werkt daarin samen met de Directie Luchtvaart van het Directoraat-Generaal Luchtvaart en Maritieme Zaken (DGLM) van het ministerie van IenW. De ILT en de DGLM hebben elk hun eigen verantwoordelijkheden in de luchtvaartketen.

Het doel is een sterkere rol te vervullen in de luchtvaart, waar vergunningverlening, toezicht en handhaving een belangrijke rol bij spelen. De focus ligt op het voldoen aan internationale eisen, het intensiveren van het risicogestuurde toezicht, het inrichten van een gezamenlijk kenniscentrum en het kunnen inspelen op innovaties in de markt.

De ontwikkelingen in de luchtvaart gaan snel. De huidige maatschappelijke opgaven op het gebied van veiligheid, kwaliteit van de leefomgeving en duurzaamheid waar de luchtvaartautoriteit voor gesteld staat, zijn groot. Dit vraagt om proactief optreden en een toezichthouder die klaar is voor de toekomst.