2.15 Drinkwater

Wat is de rol van de ILT?

Drinkwater is een eerste levensbehoefte. Een goede drinkwatervoorziening is essentieel voor volksgezond­heid, welzijn en welvaart van de samenleving. Daarmee is het een vitale publieke dienst van groot algemeen belang. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) werkt aan het waarborgen van een verantwoorde en duurzame levering van voldoende en veilig drinkwater.

De ILT is verantwoordelijk voor vergunningverlening en toezicht op de kwaliteit en leveringszekerheid van drinkwaterbedrijven. Zij beoordeelt hiervoor de leveringsplannen en meetprogramma’s die de drinkwaterbedrijven moeten opstellen. Nederland telt 10 drinkwaterbedrijven. Daarnaast kunnen ook andere instanties drinkwater leveren, zoals een recreatiebedrijf met een eigen drinkwaterbron. Deze instanties moeten een goedgekeurd meetprogramma hebben. De ILT is verantwoordelijk voor het toezicht op de drinkwaterkwaliteit van deze eigen winningen. De ILT houdt tevens toezicht op de naleving van maatregelen in het kader van legionellapreventie. Dit gebeurt bij de bedrijven en instellingen waar de gezondheidsrisico’s het grootst zijn.

De ILT houdt ook toezicht op de naleving van de Drinkwaterwet (Dww) en de Wet elektriciteit en drinkwater (WedB) op Bonaire, Sint Eustatius en Saba (BES).

De ILT streeft naar toezicht met maximaal maatschappelijk effect. Het gaat uiteindelijk om het veiligstellen en uitvoeren van de drinkwatervoorziening in het belang van de volksgezondheid. Daarbij is het ook belangrijk dat de drinkwaterbedrijven het vertrouwen krijgen van hun afnemers om deze taak goed uit te voeren.

Wat heeft de ILT bereikt?

Levering drinkwater onder druk

In 2022 heeft de ILT onder meer bestuurlijke gesprekken gevoerd met de drinkwaterbedrijven om zich een beeld te vormen van de ontwikkelingen en risico’s bij de drinkwatervoorziening. Daarbij is met alle bedrijven gesproken over de zorgen rond de beschikbaarheid van drinkwaterbronnen en de stijgende drinkwatervraag (vanwege de ambitie van 900.000 nieuwbouwwoningen).

De wettelijke jaarlijkse rapportage over drinkwaterkwaliteit is aangeboden aan de minister en de Tweede Kamer. Dat geldt eveneens voor de beoordeling van de bedrijfsverslagen van de drinkwaterbedrijven over 2021.

Voor de BES-eilanden (Bonaire, Sint Eustatius en Saba), waar de ILT naast toezicht op drinkwater ook toezicht houdt op de elektriciteitsvoorziening, heeft de ILT onder meer de wettelijke herziening van kwaliteits- en capaciteitsdocumenten beoordeeld.

Implementatie van de Europese Drinkwaterrichtlijn (DWR)

De Europese Drinkwaterrichtlijn (DWR) is eind 2020 vastgesteld. Deze is in 2021 en 2022 vertaald in nationale wet- en regelgeving. De ILT heeft HUF-toetsen uitgevoerd op de aanpassingen in de Drinkwaterwet, het Drinkwaterbesluit en de Drinkwaterregeling. HUF staat voor handhaafbaarheid, uitvoerbaarheid en fraudebestendigheid.

Bedreigingen leveringsplannen drinkwater

In 2022 heeft de ILT in afstemming met het ministerie van IenW, RIVM en de Vewin gewerkt aan een format voor de leveringsplannen die de drinkwaterbedrijven in 2024 moeten maken. Vanaf 2024 is er in het leveringsplan onder meer expliciet aandacht voor bedreigingen, waaronder klimaatverandering en de toename van PFAS en andere (zeer) zorgwekkende stoffen in de drinkwaterbronnen.

Daarnaast gaf de ILT meer aandacht aan de haalbaarheid van de leveringsplannen. Daaronder valt ook de verhoging van de leveringszekerheid en kwaliteit van het drinkwater vanwege risico’s op de langere termijn.

Eigen drinkwaterwinningen

Door gericht toezicht bij instellingen met een eigen winning van drinkwater ontving de ILT in 2022 ongeveer 40 verzoeken voor goedkeuring van het verplichte meetprogramma. Aan sommige instellingen vroeg de ILT om aanvullende informatie, waarna in alle gevallen goedkeuring volgde.

Drinkwaterinstallaties en legionellapreventie

De ILT heeft met de Vereniging van waterbedrijven in Nederland (Vewin) een samenwerkingsovereenkomst over de controles van drinkwaterinstallaties en controles in het kader van legionellapreventie. De inspectierichtlijn (werkinstructie controletaak drinkwaterbedrijven) is geëvalueerd. De drinkwaterbedrijven delen de controleresultaten en melden de meest risicovolle gevallen voor handhaving aan de ILT. Op deze manier houdt de ILT risicogericht en informatiegestuurd toezicht.

De ILT is gestart met besturingstoezicht bij zorginstellingen. Daarbij vindt een bestuurlijk gesprek plaats over de strategische borging van het legionellabeheer.

Tarieftoezicht voor zorgvuldige prijsbepaling

Het jaarlijkse tarieftoezicht is voor een aantal drinkwaterbedrijven teruggebracht naar een tweejaarlijkse beoordeling. Dit is het vervolg op enkele jaren zorgvuldige aandacht voor de prijsbepaling en de inzichtelijkheid van de kostenopbouw, die per drinkwaterbedrijf kunnen verschillen.

Alternatieve bronnen voor drinkwater

In 2022 is er een hernieuwde interesse ontstaan voor het gebruik van huishoudwater als alternatief voor drinkwater. Ook alternatieve bronnen voor drinkwater, zoals gezuiverd afvalwater, brak grondwater en zeewater staan in de belangstelling. Deze initiatieven zijn met de huidige wetgeving aan regels gebonden en streng gereguleerd. ILT treedt op als klankbord voor de diverse overleggen met dergelijke initiatieven bezig zijn. Daarnaast maakt de ILT een factsheet waarin de huidige wet- en regelgeving wordt geduid, zodat duidelijk wordt wat mogelijk is binnen de bestaande wettelijke kaders.