Wat is de rol van de ILT?

Opsporing is in een apart organisatieonderdeel van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) ondergebracht: de Inlichtingen en Opsporingsdienst (IOD). De strafrechtelijke aanpak van milieucriminaliteit vindt plaats onder leiding van het Functioneel Parket. De IOD vervult een essentiële rol in de opsporing van de landelijke milieucriminaliteit en fraude bij woningcorporaties en transport. De extra beschikbaar gestelde middelen, en dus fte’s, worden geheel ingezet voor de versterking van de milieuopsporing. De IOD ontwikkelt en positioneert zich nu specifiek als dé milieuopsporingsdienst in Nederland.

De IOD sluit zoveel mogelijk aan bij de ontwikkelingen vanuit de ILT-programma’s, IBRA 2022, Dreigingsbeeld Milieucriminaliteit 2021 en Beleidsbrief BOD-en, om zo impactvol mogelijk te functioneren. De inzet van de boa-coördinator binnen de IOD is gericht op de werking, kwaliteit en inrichting van het boa-bestel binnen de ILT.

Toezicht en opsporing zijn sterk met elkaar verbonden. In de nieuwe handhavingsstrategie is de strafrechtelijke handhaving onderdeel van de totale handhavingstoolbox. Aan de voorkant wordt gekeken welke instrumenten het meeste effect opleveren, waarbij opsporing als een optimum en niet als ultimum wordt gezien.

Wat heeft de ILT bereikt?

Landelijke onderzoeken

Diverse instanties en rapporten schetsen een vrij somber beeld van het beleid, de handhaving en de opsporing van milieucriminaliteit. Niet alleen het rapport van het Centrum voor Criminaliteits-preventie en Veiligheid (CCV) wijst daarop, maar ook recentere bevindingen, zoals die van de commissie Van Aartsen, de Algemene Rekenkamer en het Dreigingsbeeld Milieucriminaliteit 2021. Belangrijke conclusie is dat de aanpak van milieucriminaliteit kampt met een groot capaciteits-gebrek. Dit leidt tot gelegenheid voor criminele activiteiten, met als gevolg milieudelicten die ernstige schade aanrichten aan de samenleving en vooral aan de leefomgeving. De urgentie om de gesignaleerde knelpunten nu en in de komende jaren aan te pakken is hiermee duidelijk.

Sinds de start van de versterkingsoperatie per 1 juli 2022 is de personele capaciteit van de IOD gegroeid met 50%. Afpakken van crimineel vermogen is een belangrijk onderdeel van de aanpak van de IOD bij het bestrijden van criminaliteit. In 2022 is beslag gelegd op € 4 miljoen.

Aanpak milieucriminaliteit

In lijn met de wens van de staatssecretaris van IenW wordt € 6 miljoen ingezet voor versterking van de IOD. Hiermee wordt gevolg gegeven aan het politieke besluit over een sterkere VTH-uitvoering en effectievere aanpak van overtredingen. Deze versterkingsoperatie is heeft als doel tot een meer effectieve en efficiëntere strafrechtelijke aanpak te komen van de opsporing en vervolging van milieucriminaliteit.

Interview over het werk van de ILT

“Onze missie is om nu impact te maken voor de toekomst.”

Wouter Arts, programmamanager versterking milieuopsporing

Welk effect merkt de burger van jullie werk? Waarom vind jij dat belangrijk?
“De IOD-missie is dat we nu impact maken met oog voor de toekomst. Wat dat betekent voor mensen die bij ons werken, is vaak iets persoonlijks. Je komt ’s ochtends je bed uit omdat je denkt dat dit zinvol en leuk werk is. Ik geloof echt dat we met het werk dat we vandaag doen, iets kunnen doen om de klimaatverandering tegen te gaan. Feitelijk doen we het voor de volgende generaties. Elke keer als wij een bedrijf aanpakken voor vervuiling, frauderen of we zorgen dat ze doen wat ze moeten doen, dan heeft dat effect. Als mijn dochters of later wellicht hun kinderen zeggen: ‘Jullie hadden toch kunnen weten wat er zou gebeuren, wat hebben jullie gedaan?’ Dan kan ik zeggen: ik werkte bij de ILT-IOD en we pakten milieucriminaliteit aan.”

Waarom hebben jullie extra geld gekregen om uit te breiden?
Wouter: “Er is een aantal belangrijke rapporten verschenen met zorgwekkende signalen. Hieruit blijkt dat in het gehele stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) meer aandacht moet komen voor de aanpak van milieucriminaliteit. De aanpak van milieucriminaliteit in Nederland kampt echter met een groot capaciteitsgebrek. Gelukkig krijgen we meer financiële ruimte, dat is afgesproken in de Voorjaarsnota. Daardoor kunnen we de IOD uitbreiden en groeien we van 75 naar 132 mensen. We investeren ook in onze huidige collega’s, zodat we met elkaar én kwalitatief en effectief onderzoek maatschappelijke impact (of een vuist kunnen maken) kunnen maken tegen milieucriminaliteit.”

Met welke onderwerpen houden jullie je bezig?
“De IOD sluit zoveel mogelijk aan bij de ontwikkelingen vanuit de reguliere werkzaamheden binnen de ILT. En natuurlijk vanuit de ILT-brede risicoanalyse, oftewel de IBRA, het Dreigingsbeeld Milieucriminaliteit 2021 en beleidsbrief BOD-en. Kort geleden heeft de ILT opnieuw afspraken gemaakt met het OM; deze staan beschreven in het Handhavingsarrangement. Het gaat om de inzet van het strafrecht in het algemeen, en ook de afhandeling van opsporingsonderzoeken. Samen staan we sterker in de strijd tegen criminaliteit.

Ondanks onze groei blijven we een kleine, maar bijzondere opsporingsdienst en moeten we prioriteiten stellen (keuzes maken). En dat is niet gemakkelijk, want het werkveld is ontzettend divers. Vanuit de IOD richten we ons vooral op misstanden op het gebied van afval, bodem- en grondwater en de productie van en handel in chemische stoffen (REACH). We kijken naar het gebruik van biociden in de industrie en het gebruik daarvan door professionele gebruikers. Ook hebben we oog voor ozonlaag afbrekende stoffen (OAS) en gefluoreerde gassen (F-gassen). Maar we onderzoeken ook of er integriteitschendingen voorkomen binnen woningcorporaties. En deze opsomming is nog maar een deel van het werk.”

Wat levert deze groei uiteindelijk op?
“Het jaar 2023 wordt vooral een ontwikkel- en opleidingsjaar. Mensen die in 2022 zijn aangenomen, zitten nog tot en met mei 2023 in opleiding. Daarna starten ze met het werk. Dat wil niet zeggen dat er direct resultaat is, want er is nog begeleiding nodig. Ik verwacht in 2023 wel meer te bereiken op het gebied van informatieproducten, omdat we beter netwerkcontact hebben met andere diensten. Dat moet uiteindelijk leiden tot meer opsporingsonderzoeken, want dan zetten we de juiste stappen in de strijd tegen milieucriminaliteit.”

Nieuwsberichten

  • De ILT/IOD verdenkt een groot internationaal testlaboratorium van het grootschalig vervalsen van analyseresultaten. Het bedrijf levert inspecties, analyses en certificeringen aan voor bedrijven die producten ontwikkelen voor de olie-, gas-, chemicaliën- en agro-industrie, zoals brandstoffen. Lees het nieuwsbericht ILT onderzoekt fraude met lab-testen voor de olie-industrie.
  • Het Openbaar Ministerie (OM) heeft samen met ILT-IOD, Omgevingsdienst DCMR en het Nederlands Forensisch Instituut een bezoek gebracht aan Tata Steel IJmuiden B.V. Voor het lopende strafrechtelijk onderzoek heeft een onderzoeksteam het terrein van Tata Steel geschouwd om meer inzicht te krijgen in het productieproces van staal en specifiek in de werking van de kooksgasfabrieken. Lees het nieuwsbericht OM en ILT-IOD schouwen terrein Tata Steel voor strafrechtelijk onderzoek.