Inleiding

Het werkveld van de ILT

Het aantal onderwerpen dat de aandacht van de ILT vraagt, blijft groeien en het werkveld is divers. De inspectie werkt voor het grootste deel voor het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Daarnaast voerde de ILT in 2022 taken uit voor 6 andere ministeries:

• Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
• Buitenlandse Zaken
• Economische Zaken en Klimaat
• Justitie en Veiligheid
• Sociale Zaken en Werkgelegenheid
• Financiën

Vanaf 1 januari 2022 is de ILT geen agentschap meer. De ILT is nu een regulier onderdeel van het ministerie van IenW. Daarmee is ook formeel een einde gekomen aan de opdrachtgeversrol van de beleidsdirectoraten en de opdrachtnemersrol van de ILT. Het relatiestatuut tussen de secretaris-generaal en de inspecteur-generaal geeft invulling aan deze nieuwe verhoudingen. Het relatiestatuut bevestigt en versterkt de onafhankelijke positie van de ILT.

Maatschappelijk effect staat centraal

In het werk van de ILT staat het maatschappelijk effect centraal. Dit betekent dat de ILT zich richt op het beperken van maatschappelijke schade. Het Meerjarenplan 2022-2026 beschrijft waar de ILT de komende jaren aan werkt. In dit jaarverslag leest u de resultaten van de ILT over het jaar 2022.

Selectief

Wet- en regelgeving zijn voor de ILT de belangrijkste basis voor het handelen. De vele wettelijke taken maken dat de ILT keuzes moet maken. De ILT is vooral daar actief waar de maatschappelijke risico’s voor mens en milieu het grootst zijn. De ILT-brede risicoanalyse (IBRA) die de risico’s inschat en vergelijkbaar maakt, is daarbij een belangrijk hulpmiddel. Daarnaast kijkt de ILT naar de wettelijke verplichtingen en maatschappelijke ontwikkelingen.

De grootste risico’s die bijzondere aandacht verdienen, pakt de ILT programmatisch op. Daarbij kijkt ze voortdurend naar de effectiviteit van haar handelen. Dit jaar zijn er nieuwe verkenningen uitgevoerd. Dit kan in sommige gevallen leiden tot de start van een nieuw programma, een voorbeeld hiervan is het onderwerp Zeer zorgwekkende stoffen. Toezicht cybersecurity is een nieuwe afdeling opgezet, waar een apart hoofdstuk over is opgenomen in dit jaarverslag.

Effectief

In 2022 heeft de ILT aansprekende resultaten geboekt. De maatschappelijke impact van de ILT is breed zichtbaar, zoals in deze projecten:

African blends

In 2018 maakte de ILT inzichtelijk dat chemische afvalstoffen worden bijgemengd in producten. Bijvoorbeeld in brandstof voor zeeschepen en benzine of diesel voor de Afrikaanse markt. De ILT stelde daarom strengere kwaliteitseisen aan in Nederland geproduceerde brandstoffen vooral bestemd voor West-Afrikaanse landen. Deze eisen nam de staatssecretaris van IenW op in de beleidsregel die sinds 15 augustus 2022 van kracht is. Daarmee heeft de ILT bereikt dat in Nederland geproduceerde brandstoffen, bedoeld voor lagelonenlanden, veel minder schadelijke stoffen bevatten.

Sjorren zeecontainers

Onjuist sjorren kan ertoe leiden dat lading op schepen verschuift of omvalt tijdens het transport. Met de drones is ook vastgelegd dat zeecontainers soms te vroeg worden losgemaakt, wat wettelijk niet mag. De ILT gaat vaker gebruikmaken van dronebeelden bij de handhaving. Met deze extra informatie kan de ILT risicogerichter werken en maatschappelijke schade voorkomen door onjuiste sjorringen.

Dedicated Short Range Communication (DSRC)

Met deze apparatuur kon de ILT tachograafgegevens van voorbijrijdende voertuigen beoordelen. Bij zo’n controle hoeft een voertuig dus niet meer te stoppen. De ILT is hierdoor effectiever in de strijd tegen tachograaffraude omdat zij gericht voertuigen kan selecteren voor een inspectie. De pakkans van overtreders gaat hierdoor omhoog, terwijl de ILT de chauffeurs die zich aan de regels houden met rust kan laten.

Afval

Met ingang van juli 2021 vallen kleine plastic flesjes onder de statiegeldregeling. In 2022 heeft de ILT inspecties uitgevoerd en zijn waarschuwingsbrieven gestuurd aan bedrijven en importeurs die zich nog niet aan deze regeling hielden. Daarna zijn herinspecties gedaan. Dit heeft ertoe geleid dat er op meer flessen statiegeld zit en dat de inzameling hiervan is vergroot.

Deksels ketelwagen

Een ketelwagen of tankwagon is een goederenwagon (trein) die geschikt is voor het vervoer van vloeibare producten. Vanwege extra bewegingskrachten kunnen gevaarlijke stoffen via deksels ontsnappen. De onder stroom staande bovenleiding maakt het voor inspecteurs moeilijk om te controleren of de deksels goed bevestigd zijn. Vorig jaar zijn pilots gehouden om de bovenzijde van deze wagens te controleren met behulp van een drone. Doordat inspecteurs daarmee een groter aantal wagens in korte tijd kunnen inspecteren, verliepen deze pilots zeer succesvol.

Reflectief

De ILT staat voortdurend in verbinding met de buitenwereld en is alert op veranderingen in de samenleving. Hierover geeft de ILT signalen af aan de beleidsmakers en de samenleving, zoals in signaalrapportages en door middel van een ‘Staat van’. In het hoofdstuk Luchtvaart leest u meer over de Staat van Schiphol. De Autoriteit woningcorporaties brengt jaarlijks de Staat van de corporatiesector uit.

De ILT werkt aan de verbreding van mogelijkheden om risico’s te verminderen. Niet alleen handhaving is daarin een keuze. De ILT kijkt ook vaker naar de achtergronden van het gedrag bij naleving en overtreding, om te bekijken hoe zij dit positief kan beïnvloeden.

Vuurwerk

Uit onderzoek van de ILT bleek dat consumentenvuurwerk niet altijd correct is geclassificeerd. Hier bracht de ILT in 2022 een signaalrapportage over uit.

Bodem

De ILT heeft een signaalrapportage uitgebracht over bodemas, waarbij ze waarschuwt dat de milieurisico’s verschuiven naar een andere afzetmarkt, zoals de betonindustrie. In de rapportage schetst de ILT een beeld van deze milieurisico’s.

Innovatie

Door innovatie beschikbaar te maken, te stimuleren en nieuwe toepassingen te gebruiken, kan de ILT het toezicht actueel en relevant houden. De ILT is in 2022 samen met de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) en de Nederlandse Arbeidsinspectie overeengekomen, om een innovatiecenter voor Artificial Intelligence (AI) op te zetten. In dit innovatiecenter gaan deze organisaties aan de slag met een kennisagenda voor AI voor het toezicht. In de hoofdstukken Bodem, Zeevaart en binnenvaart en OAS en F-gassen is meer te lezen over de ontwikkelingen van het toezicht door innovaties.

Verbeterde dienst- en vergunningverlening

Naast toezicht en opsporing geeft de ILT vergunningen en certificaten uit. Hierbij streeft de ILT naar een duidelijk, eenvoudig en efficiënt aanvraagproces. Door het beschikbare budget uit Werken aan Uitvoering (WaU) was het mogelijk om het vergunningverleningsproces versneld te optimaliseren en digitaliseren. De eerste resultaten laten een hogere kwaliteit van aanvragen zien, waardoor de afhandeling vanuit de ILT effectiever verliep.

Sancties Rusland

Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne en de instelling van sancties tegen Rusland en Wit-Rusland, houdt de ILT actief toezicht op de sanctienaleving. Hier blijft de ILT aandacht voor houden, waarbij inzet zo flexibel mogelijk en risicogestuurd plaatsvindt. Dit doet de ILT op de terreinen waar zij al actief is (primair luchtvaart, scheepvaart en wegvervoer). Deze inzet volgt uit de rol en bevoegdheden die de ILT heeft op basis van de nationale Sanctiewet 1977. De ILT bepaalde haar inzet op basis van de urgentie, ontwikkelingen en opgedane inzichten. Daarbij werkt de ILT proactief samen met mede-toezichthouders en andere instanties.

De ILT komt daarnaast op verschillende van haar werkterreinen in aanraking met de humanitaire aspecten of andere gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Bijvoorbeeld bij het vervoer van personen vanuit en hulpgoederen naar Oekraïne, of alertheid op eventuele veiligheidsrisico’s. In dit jaarverslag leest u in verschillende hoofdstukken over deze inzet.