De mens centraal

In 2022 groeide de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) met 126,5 fte naar een organisatie van 1.472,5 fte. De term fte staat voor fulltime-equivalent en gaat uit van een volledige werkweek. Deze groei bestond vooral uit functies voor de uitbreiding van opsporing van milieucriminaliteit. En ook voor functies in cybersecurity en voor de luchtvaartautoriteit. De groei was mogelijk door geld vanuit het coalitieakkoord voor het versterken van de uitvoering en het toezicht op verschillende milieuonderwerpen als bodem en afval. Samen met de werving om het verloop te dekken, had de ILT in 2022 zo’n 350 vacatures te vervullen.

Bij de werving en selectie staat voor de ILT doorgroei en diversiteit centraal. 1 op de 5 vacatures werd ingevuld door een interne medewerker. De gemiddelde leeftijd zakte iets en het percentage medewerkers met een niet-westerse migratieachtergrond nam toe. Ook heeft het ILT-Loket het afgelopen jaar 2 teams gekregen voor medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt. Daar deden meer dan 50 medewerkers in 2022 ervaring op bij de ILT. Een aantal van hen is doorgestroomd naar vaste formatieplaatsen.

In 2022 werd het thuiswerkadvies losgelaten en kon er weer gebruik gemaakt worden van de kantoorfaciliteiten. Binnen de ILT zijn pilots uitgevoerd en afspraken gemaakt over de manier van hybride werken. De ILT heeft veel aandacht voor opleidingsplannen en plannen ter verbetering van de veiligheid op het werk. Ook is er een start gemaakt met verzuimbeleid op basis van het eigen regiemodel. Verder wordt sinds november 2022 gewerkt met 2 verzuimcoaches, die leidinggevenden adviseren en ondersteunen.

Inspectie en certificering

Wat is de rol van de ILT?

De ILT houdt op 35 werkterreinen toezicht op de uitgifte van certificaten voor veilige en duurzame producten of diensten. Het gaat daarbij om taken die erkende of aangewezen partijen uitvoeren of die zijn uitbesteed aan private partijen, de certificerende instellingen. Zij doen conformiteitsbeoordelingen.

Deze conformiteitsbeoordeling is het proces dat aantoont of is voldaan aan de vastgestelde eisen voor een product, proces, dienst, systeem, persoon of instantie. De maatschappij moet erop kunnen vertrouwen dat een certificaat of erkenning terecht is afgegeven.

De ILT vervult verschillende rollen met uiteenlopende taken en verantwoordelijkheden binnen deze stelsels. Op hoofdlijnen zijn 6 rollen te onderscheiden:

  1. Uitbesteder van taken aan conformiteit beoordelende instanties (CBI’s).
  2. Erkenner van CBI’s.
  3. Aanmelder/aanwijzer van CBI’s.
  4. Monitorende rol gericht op inzicht in het functioneren van het stelsel.
  5. Toezichthouder op individuele CBI’s.
  6. Toezichthouder op de veiligheid en duurzaamheid van de betreffende diensten, producten of processen waarop de stelsels zich richten.

Het programma Inspectie en certificering zorgt ervoor dat de ILT optimaal is toegerust om deze rollen en verantwoordelijkheden zo goed mogelijk uit te voeren. Het programma zorgt voor inzicht in het functioneren van certificeringstelsels. En versterkt het toezicht op certificerende instellingen met wie de ILT een formele toezichtrelatie heeft.

Als certificeringsstelsels niet goed werken, brengt dit de publieke belangen van veiligheid, gezondheid en duurzaamheid van de betreffende diensten, producten en processen in gevaar. Daarnaast beschadigt dit ook het vertrouwen van de maatschappij in deze stelsels. Daarom wil de ILT vanuit haar rol en verantwoordelijkheid bijdragen aan het beter (laten) functioneren van de certificeringsstelsels. De maatschappij moet immers altijd kunnen afgaan op de betrouwbaarheid van de afgegeven certificaten.

Wat heeft de ILT bereikt?

In 2022 heeft de ILT:

  • Verbeteracties doorgevoerd voor het toezicht op certificeringsstelsels voor bodem, spoor, binnenvaart, koopvaardij, luchtvaart en luchtverontreinigende stoffen.
  • Verbeterafspraken gemaakt met betrokken partijen over de veiligheid van de bruine vloot.
  • Afspraken gemaakt met Kiwa (luchtvaart) en Klassenbureaus (binnenvaart en koopvaardij) om het functioneren van de stelsels waarin zij een rol hebben, te verbeteren.
  • Een verkenning uitgevoerd naar het functioneren van de certificeringsstelsels over het transport van gevaarlijke stoffen (verpakkingen) en OAS- en F-gassen.
  • Een tussenrapportage naar de minister gestuurd met daarin de uitkomsten van 6 onderzochte certificeringsstelsels, die begin 2023 is gepubliceerd. De ILT houdt in 35 certificeringsstelsels toezicht op taken die uitgevoerd worden door erkende of aangewezen partijen of die zijn uitbesteed aan private partijen. In deze tussenrapportage deelde de ILT de uitkomsten van 6 onderzochte certificeringsstelsels.
Publiek-private stelsels

Data voor toezicht

Digitalisering blijft zich ontwikkelen en hierdoor spelen data en informatie een steeds grotere rol in onze samenleving. Dit biedt kansen om met nieuwe technologieën en datatoepassingen diensten, producten, organisaties en werkwijzen te verbeteren. Ook de ILT benut deze technologische ontwikkelingen en investeert hierin.

De ILT wil haar informatiepositie verder verstevigen en het informatiegestuurd werken verder vastleggen in de organisatie. Om hier richting aan te geven, is de datakoers ILT 2022-2026 opgesteld. In dit programma zijn de voor de ILT belangrijke trends en ontwikkelingen op het gebied van data in kaart gebracht. Daarbij is bekeken wat deze betekenen voor de organisatie, haar mensen en werkzaamheden. Ook is globaal beschreven wat de stand van zaken is van het informatiegestuurd werken binnen de ILT. Op basis daarvan is een aantal ambities opgesteld voor de manier waarop de ILT de verankering van informatiegestuurd werken in de organisatie wil uitwerken.

De ILT trekt in sommige gevallen samen op met bijvoorbeeld omgevingsdiensten, andere rijksinspecties, de politie en havenbedrijven om meer effect te bereiken. Daarmee zet de ILT ook al enige tijd in op data gedreven risicogericht inspecteren. Hiervoor is het noodzakelijk dat partijen, zoals overheidsorganisaties, zusterorganisaties en private organisaties, data met de ILT delen én dat de randvoorwaarden hiervoor in orde zijn. De mate waarin de data ook daadwerkelijk wordt gedeeld is echter laag.

Compliance en kwaliteitsmanagement

De ILT werkt continu aan veiligheid, vertrouwen en duurzaamheid in transport, infrastructuur, milieu en wonen. Om al haar taken zo goed mogelijk uit te voeren, wil de ILT de kwaliteit van haar werkzaamheden blijven verbeteren. Aan de andere kant toetsen internationale organisaties periodiek of de ILT zelf haar taken goed uitvoert, bijvoorbeeld op het gebied van luchtvaart, scheepvaart en spoor.

Om haar eigen taken goed uit te voeren, heeft de ILT compliance en kwaliteitsmanagement ingericht. Compliance zorgt ervoor dat de ILT voldoet aan interne en externe wet- en regelgeving. Dan gaat het bijvoorbeeld om de bescherming van persoonsgegevens (AVG), de archiefwet en internationale eisen die van toepassing zijn op de ILT als toezichthouder. Kwaliteitsmanagement draagt zorg voor de uitvoering van het kwaliteitsbeleid en de sturing daarop. Het Kwaliteitsmanagementsysteem (KMS) is hiervoor het ondersteunende systeem. Het KMS zorgt dat de ILT transparant is in wat zij doet en dat de werkzaamheden volgens de regels verlopen. Ontwikkelingen binnen het KMS werken ook door in andere onderdelen binnen de organisatie, bijvoorbeeld bij het stroomlijnen van aanvraagprocessen bij vergunningverlening.

Audits verbeteren de ILT

Bij de ILT is in 2022 een aantal externe en interne audits uitgevoerd. Dit waren operationele, financiële en compliance audits. De uitkomsten van deze audits zijn geanalyseerd en de bijbehorende risico’s zijn in kaart gebracht. Voor het opvolgen van deze bevindingen heeft de ILT een monitoringssysteem opgezet. Alle auditbevindingen dienen als input voor de realisatie van de continue verbetering van de producten en diensten van de ILT.

Vertrouwen

De ILT vindt het vertrouwen van burgers, bedrijven en publieke instellingen belangrijk. Vertrouwen in de deskundigheid en rechtvaardigheid van de ILT. En ook wederzijds vertrouwen dat kan leiden tot effectievere samenwerkings- en toezichtrelaties. Binnen toezicht kan gepast vertrouwen naleving stimuleren, informatie-uitwisseling aanmoedigen en administratieve lasten verminderen.

In 2021 is de ILT gestart met het programma Vertrouwen. Doel van dit programma is te ontdekken welke invloed en gevolgen vertrouwen heeft. Hierbij gaat het om de relatie met en naleving door publieke instellingen waar de ILT een toezichthoudende rol heeft. In 2021 is een verkenning uitgevoerd naar de rol van vertrouwen binnen toezicht. Daarbij is veel gebruikgemaakt van de kennis en ervaring van bijvoorbeeld andere toezichthouders en universiteiten.

In 2022 zijn verschillende pilots uitgevoerd met publieke instellingen waar de ILT een toezicht- of samenwerkingsrelatie mee heeft. In deze pilots is gebruik gemaakt van de vertrouwenscan1. Deze meet het vertrouwen tussen partijen aan de hand van 9 kritische succesfactoren. Het instrument maakt onderbuikgevoelens zichtbaar en bespreekbaar. In 2022 heeft de ILT de kennis en ervaring opgedaan die nodig is om dit hulpmiddel succesvol toe te passen. De voorlopige resultaten van de pilots laten zien dat het bespreekbaar maken van vertrouwen aan de hand van de vertrouwenscan leidt tot duidelijke verbeteringen in onderlinge relaties. Dit vergroot de effectiviteit van handelen en biedt mogelijkheden om toezicht anders in te richten.

Eind 2022 is begonnen met de evaluatie van de pilots en het programma Vertrouwen. Deze evaluatie wordt in 2023 afgerond. Daarna zal de ILT deze vernieuwende manier van werken gaan toepassen binnen de organisatie.

1 Vertrouwenscan (zie Vos, R., Budding, T. en Groot, T. (2012). De Vertrouwenscan in de praktijk. TPC, juni 2012, p. 32-37).