Maatschappelijke doelen
Het producttoezicht dat de ILT uitvoert kent meerdere doelen: de veiligheid en gezondheid van mensen, duurzaamheid van de leefomgeving en een gelijk speelveld ('level playingfield') voor bedrijven. De basis voor het producttoezicht ligt in Europese verordeningen en richtlijnen en wordt door de lidstaten van de Europese Unie op gelijke wijze toegepast.
De wettelijke eisen voor producten rondom veiligheid, gezondheid, duurzaamheid en level playingfield gelden niet alleen voor Nederland, maar in alle lidstaten.
Producttoezicht vraagt daarom om Europese samenwerking; informatie over inspectieresultaten en interventies wordt gedeeld via Europese informatie- en communicatiesystemen voor markttoezichthouders (ICSMS en Rapex).
Ontwikkelingen
In 2021 is een nieuwe koepelverordening op het gebied van markttoezicht in werking getreden. Deze verordening regelt de aanwezigheid per lidstaat van een verbindingsbureau. Dit bureau geeft de relatie en communicatie tussen de markttoezichthouders en de Europese Commissie vorm en is sinds kort bij de ILT geplaatst.
In Nederland zijn 5 markttoezichthouders rondom producttoezicht actief. Naast de ILT zijn dit de NVWA, Inspectie SZW, IGJ en AT. De verwachting is dat de productregelgeving op Europees niveau de komende jaren verder intensiveert, zowel als gevolg van een toename van het aantal verordeningen/richtlijnen – (drones en single use plastic (SUP) – als van de reikwijdte van de bestaande verordeningen/richtlijnen (meer producten onder de bestaande verordening/richtlijn brengen).
De verordening introduceert bovendien een nieuwe marktpartij, het zogeheten fulfilment center. Hiermee wordt ingespeeld op het feit dat consumenten via online platforms producten van buiten de Europese Unie kopen die rechtstreeks via post- en pakketbedrijven aan hen worden geleverd.
In een 'normale' leveringsketen produceert of importeert een Europese partij een product. Wanneer er klachten zijn over de kwaliteit van het product, dan kan deze fabrikant of importeur worden aangesproken, zowel door de toezichthouder als door de consument. Bij een leveringsketen via postpakketten van buiten de Unie ontbreekt die Europese partij. Het fulfilment center dicht dit 'gat' in de keten.
Focus van de ILT
Een belangrijk kenmerk van het toezicht op producten is dat dit toezicht in eerste instantie privaat is geregeld. Voor de productie gelden vaak private toezichtsvormen, en producten worden pas op de markt toegelaten als zij een privaat certificaat hebben6.
De rol en positie van de publieke toezichthouder(s) is vooral het bekijken (monitoren) of het systeem naar behoren functioneert en signalen af te geven wanneer dit niet het geval is.
De ILT werkt de komende jaren aan de omslag van producttoezicht naar markttoezicht. Dat betekent dat niet langer het product centraal staat, maar het functioneren van de markt en het stelsel van private en publieke partijen dat die markt beheerst. Dit vraagt om intensievere Europese samenwerking en informatie-uitwisseling, maar ook om Europees georganiseerde opleidingen, personeelsuitwisselingen, kennisondersteuning en gezamenlijke inspectieplannen en testfaciliteiten, die de komende jaren worden ontwikkeld.
6 De standaardmethode is certificering. Voor bepaalde eenvoudige producten met weinig impact op veiligheid, gezondheid en/of duurzaamheid worden eenvoudiger toelatingen toegestaan.
