Het Luchthavenindelingbesluit Schiphol (LIB) wijst voor de luchthaven zones aan waar bouwbeperkingen gelden. Een deel van de bouwbeperkingen heeft als doel om de externe veiligheidsrisico’s en geluidshinder voor omwonenden te beperken. Soms mag bouwen alleen als de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) vooraf een verklaring van geen bezwaar (VVGB) afgeeft.
2 keer een verklaring van geen bezwaar in 2021
In 2021 gaf de ILT 2 verklaringen van geen bezwaar (VVGB) af: 1 voor de LIB4-zone en 1 voor de LIB5-zone. In 2020 was dit er 1: voor de LIB5-zone. In 2019 werden 2 VVGB’s afgegeven: beide voor de LIB3-zone.
Uitleg LIB-beperkingengebied: 5 zones
In het LIB staan de regels voor de bestemming en het gebruik van grond (1) binnen het luchthavengebied en (2) binnen het LIB-beperkingengebied rondom Schiphol. Het LIB-beperkingengebied is ingedeeld in 5 zones. Per LIB-zone gelden er nieuwbouwbeperkingen en beperkingen voor de uitbreiding van woningen, of andere gebouwen en objecten. De achterliggende reden is geluidshinder, externe veiligheid of vliegveiligheid. Dit gezien de hoogte, of omdat gebouwen of objecten vogels kunnen aantrekken.
Toezicht op bouwactiviteiten LIB-zones in 2021
Sinds 2018 hebben gemeenten eigen afwegingsruimte voor bouwplannen in de LIB-zones 3, 4 en 5. Is er sprake van een bijzonder geval, dat niet past binnen de regels van het LIB? Dan kunnen gemeenten bij de ILT een verklaring van geen bezwaar (VVGB) aanvragen. Gemeenten beoordelen zelf of een VVGB nodig is, eventueel na advies van de ILT. Doet een gemeente inderdaad een aanvraag? Dan bekijkt de ILT per specifiek geval of afwijken van de regels passend en redelijk is. De criteria voor deze afweging staan in de Memorie van Toelichting van het LIB. De ILT let er daarbij op dat het goedkeuren van een aanvraag niet leidt tot het oprekken van de regels.
Gemeenten beoordelen zelf of een VVGB nodig is, eventueel na advies van de ILT
Een gemeente weegt dus zelf af of een VVGB-aanvraag aan de orde is. De provincies zijn in algemene zin toezichthouder, als het gaat om wat gemeenten doen. Wordt er onterecht geen VVGB aangevraagd en wel gebouwd? Dan komt dit vaak pas aan het licht als een derde hierover aan de bel trekt. In overleg met de provincie Noord-Holland heeft de ILT In 2021 na signalen over 3 situaties contact gehad met betrokken gemeenten. De provincie mist namelijk, naar eigen zeggen, detailkennis van het LIB en heeft te weinig capaciteit voor toezicht. In 1 geval is geen overtreding geconstateerd; in de 2 andere gevallen gaat de ILT in beroep bij de Raad van State tegen het bestemmingsplan.
De gemeente Amstelveen wil 4.582 woningen bouwen op voormalig kantorenpark Kronenburg. Het gebied waar de woningen moeten komen, ligt binnen de LIB4-zone.
Spanningsveld tussen vraag naar woningen en bescherming tegen geluidsoverlast
Er is een spanningsveld tussen het belang van woningbouw en het tegengaan van geluidshinder. Het LIB moet hinder en gezondheids- en veiligheidsrisico’s door vliegverkeer in de buurt van de luchthaven zo veel mogelijk voorkomen. Het aantal ernstig gehinderden rond Schiphol groeit. De maatschappelijke druk om meer woningbouw toe te staan, komt onder meer naar voren in bouwplannen voor studentenhuisvesting in Amstelveen (Kronenburg). Het aantal geplande woningen overschrijdt vele malen het aantal dat is toegestaan. Hierdoor is het belang dat het LIB beschermt sterk in het geding (het tegengaan van geluidsoverlast). De ILT is bij de Raad van State in beroep gegaan tegen het bestemmingsplan, omdat ten onrechte geen VVGB is aangevraagd.
De kaart laat zien dat in zones 1 en 3 beperkingen gelden vanwege veiligheid: de rode en gele gebieden op de kaart. De omvang van de zone hangt samen met het risico voor omwonenden om te overlijden als gevolg van een vliegtuigongeval. Zones 2 en 4 gaan over geluidshinder (oranje en donkergroen). In zone 5 gelden bouwbeperkingen vanwege zowel de veiligheid als geluidshinder (het lichtgroene gebied). Meer informatie is terug te vinden in de cijfers over een Veilig en Duurzaam Schiphol.
LIB1-zone: sloopzone vanwege de veiligheid (rood)
Tijdens de start en de landing zijn de veiligheidsrisico’s het grootst. Dit betekent dat aan het begin en het einde van de landingsbanen de kans op een ongeval het grootst is. Daarnaast hangt die kans af van het aantal vliegtuigen dat voorbijkomt. De concentratie is het hoogst dichtbij de start- en landingsbanen.
De LIB1-zone ligt in het verlengde van de banen op Schiphol. Er zijn vanwege de veiligheid onder meer geen nieuwe woningen toegestaan. De LB1-zone heet ook wel sloopzone. Eigenaren van bestaande woningen hebben het recht om er te blijven wonen. Volgens het Kadaster waren er op 31 oktober 2021 in de LIB1-zone 14 woningen en 26 andere gebouwen.
LIB2-zone: sloopzone vanwege geluid (oranje)
De geluidsoverlast is dichtbij de start- en landingsbanen het grootst. Daar wordt immers het laagst gevlogen. En vliegverkeer wijkt daar minder van de vastgestelde route af, waardoor er minder spreiding is van het geluid.
De LIB2-zone ligt dicht bij de verschillende banen. Er mogen geen nieuwe woningen worden gebouwd (sloopzone vanwege geluid). Er zijn, eind oktober 2021, 4 woningen in deze zone. In het jaar 2020 waren dit er 5. De bewoners die hier voor 2003 woonden mogen blijven. Zonder toestemming van de eigenaar mag een woning niet worden gesloopt.
Ook in de LIB3-zone mogen vanwege de (externe) veiligheid geen woningen worden gebouwd. Nieuwe bedrijfslocaties – met maximaal 22 medewerkers per hectare – zijn wél toegestaan. Op 31 oktober 2021 waren er in deze zone 970 woningen en 534 andere gebouwen, zoals bedrijven en wijkcentra.
Lintbebouwing is langgerekte bebouwing, ontstaan langs 1 of beide zijden van een rivier, beek, dijk, kanaal of weg.
In de LIB4-zone gelden bouwbeperkingen voor ‘geluidgevoelige gebouwen’. Zoals woningen, ziekenhuizen, verzorgingstehuizen, scholen en kinderdagverblijven. Binnen bestaand stedelijk gebied mogen volgens het LIB per bouwplan maximaal 25 woningen komen. Binnen lintbebouwing (niet zijnde een agrarisch lint) zijn hooguit 3 woningen per bouwplan toegestaan, tenzij er sprake is van bijzondere omstandigheden. Eind oktober 2021 waren er in de LIB4-zone ruim 22.000 woningen en 351 andere geluidgevoelige gebouwen. In 2021 zijn er 118 woningen bijgebouwd. De gemeente is ervoor verantwoordelijk om te toetsen of er in overeenstemming met het LIB is gebouwd.
LIB5-zone: onder voorwaarden woningbouw mogelijk (lichtgroen)
In de LIB5-zone is woningbouw toegestaan na afweging van het veiligheidsrisico en verwachte geluidshinder door de gemeente. De voorwaarden staan in het LIB. Buiten bestaand stedelijk gebied zijn geen nieuwe woningbouwlocaties toegestaan. In de LIB5-zone zijn op dit moment ruim 100.000 woningen. In 2021 werden er in deze zone ruim 1.100 woningen bijgebouwd. De gemeente is ervoor verantwoordelijk om te toetsen of er in overeenstemming met het LIB is gebouwd.
